Płaskostopie poprzeczne jest wadą postawy polegającą na obniżeniu główek drugiej i trzeciej kości śródstopia oraz spłaszczeniu łuku poprzecznego przedniego.

Płaskostopie poprzeczne

Płaskostopie poprzeczne – charakterystyka

Ludzka stopa opiera się na 3 punktach podporu:

  1. Guz kości piętowej.
  2. Głowa I kości śródstopia.
  3. Głowa V kości śródstopia.

W budowie anatomicznej można wyróżnić również dwa łuki podłużne (przyśrodkowy i boczny) oraz jeden łuk poprzeczny. W tworzeniu się wady szczególne znaczenie ma łuk poprzeczny, ponieważ to właśnie on ulega wówczas spłaszczeniu się.

Łuk poprzeczny przechodzi przez pięć głów kości śródstopia oraz kość klinowatą i sześcienną. Podczas chodzenia, w prawidłowych warunkach anatomicznych i fizjologicznych, łuk ten spłaszcza się, a następnie ponownie unosi. W przypadku stopy płaskiej poprzecznie, łuk poprzeczny pozostaje płaski przez cały czas.

W przebiegu wad dotyczących stóp płaskich wyróżnia się 3 podstawowe okresy różniące się charakterem stwierdzonych zmian.

Okres pierwszy (niewydolność mięśniowa) charakteryzuje się tym, że w odciążeniu łuki stopy ukształtowane są prawidłowo. Natomiast w obciążeniu ciężarem własnego ciała ulegają spłaszczeniu i to po pewnym okresie czasu.

W drugim okresie zmiany są zdecydowanie wyraźniejsze, choć uniesiona stopa może jeszcze wracać do stanu prawidłowego.

Ostatni okres cechuje się trwałym odkształceniem łuków stopy, przy czym występują zmiany strukturalne.

Przyczyny

Do najczęstszych przyczyn wady można zaliczyć:

  • stosowanie nieodpowiedniego obuwia;
  • urazy;
  • zapalenie stawu pierwszego palca i kaletki maziowej;
  • dnę moczanową;
  • niewydolność mięśni stopy;
  • nadwagę;
  • zmiany hormonalne.

Z powstaniem płaskostopia poprzecznego może być także związane długotrwałe i częste chodzenie w obuwiu na wysokim obcasie, co może wpłynąć na przykurcz ścięgna Achillesa i zwiększyć obciążenie przedniej części stopy.

Zobacz również: Zerwane ścięgno Achillesa – leczenie.

Objawy

U dzieci dolegliwość przebiega zwykle bezbólowo. Zdarzają się jednak przypadki znacznej bolesności przodostopia.

Charakterystycznym objawem stopy płaskiej poprzecznie jest wytworzenie się pod główkami drugiej i trzeciej kości śródstopia grubego, drążącego odcisku (modzel). Przyczyną tego zjawiska jest najczęściej niewydolność mięśniowo-więzadłowa stopy.

Kolejnym typowym objawem jest paluch koślawy (hallux valgus). Pojawia się on szczególnie w przypadkach szpotawego ustawienia pierwszej kości śródstopia. Zniekształcenie to polega na odchyleniu na zewnątrz palucha, który następnie podkłada się lub nakłada na drugi palec. W tej sytuacji odsłania się i wystaje po wewnętrznej stronie znaczna część głowy pierwszej kości śródstopia, nazywana naroślą kostną.

Paluch koślawy często towarzyszy także spłaszczeniu łuku podłużnego na skutek pozornego wydłużenia pierwszej kości śródstopia i paliczków palucha. W rezultacie powoduje to nadmierny ucisk od przodu palucha i pociąganie po cięciwie przez skrócony prostownik długi palucha.

Pozostałe objawy:

  • stany zapalne stawów śródstopno-palcowych;
  • odciski;
  • rzadziej złamania zmęczeniowe, zwykle II lub III kości śródstopia.

Leczenie

Celem postępowania rehabilitacyjnego jest podniesienie łuku poprzecznego, likwidacja dokuczliwych objawów wady oraz zmniejszenie przeciążenia przodostopia. Jeśli wada nie jest zaawansowana, odpowiednio prowadzone leczenie fizjoterapeutyczne stosunkowo szybko przyniesie oczekiwany efekt. Stosuje się m.in. odpowiednio dobraną terapię manualną, kinezyterapię, kinesiotaping czy zaopatrzenie ortopedyczne.

Ważne jest leczenie przyczynowe, ponieważ jeśli powodem powstania płaskostopia poprzecznego będzie przykurcz ścięgna Achillesa, należy stopniowo je rozciągać. Gdy przyczyną jest niewydolność mięśniowa, należy skupić się na wzmocnieniu mięśni odpowiadających za wysklepienie poprzeczne stopy. Jeśli płaskostopie poprzeczne powstało w wyniku tzw. halluksa, należy zająć się likwidacją tej deformacji kostnej. Zwykle znacznego stopnia halluksy są skutecznie leczone chirurgicznie.

Ćwiczenia na płaskostopie poprzeczne

Na poniższych zdjęciach pokazujemy jakie ćwiczenia zostały zalecone pacjentce z płaskostopiem poprzecznym. Oprócz fizjoterapii, która odbywała się w gabinecie z naszym fizjoterapeutą, pacjentka miała za zadanie regularnie ćwiczyć we własnym zakresie. Celem takiego postępowania jest nie tylko utrzymanie wypracowanych przez terapeutę efektów, ale szybszy i sprawniejszy powrót to pełni zdrowia pacjenta.

Płaskostopie poprzeczne