Paluch koślawy, potocznie nazywany haluksem, powstaje w miejscu łączenia się pierwszej kości śródstopia z paliczkiem bliższym palucha. W stawie dochodzi do deformacji odznaczającej się koślawieniem palucha, która powstaję wtedy, gdy pierwsza kość śródstopia odchyla się w stronę przyśrodkową krawędzi stopy, a paliczek bliższy palucha w stronę boczną. Objawia się charakterystycznym wybrzuszeniem, przypominającym guza, który zniekształca stopę.

Paluch koślawy haluks

Zdjęcie 1

Drugim często pomijanym mechanizmem powstawania palucha koślawego jest deformacja odchyleniowa kości na stawie łaczącym proksymalną (bliższą) część pierwszej kości śródstopia z kością klinowatą przyśrodkową, należącą do kości stępu. Konsekwencją deformacji w tym stawie jest na ogół złe ustawienie dalszych części kości i powstanie schorzenia jakim jest paluch koślawy, czyli tzw. haluks.

Przyczyny i objawy palucha koślawego

Do głównych przyczyn powstawania palucha koślawego można zaliczyć:

  • osłabienie aparatu mięśniowo-więzadłowo-stawowego (w szczególności u kobiet);
  • nieodpowiednie obuwie, wąskie, ciasne buty na obcasie (ustawienie palucha w złej pozycji oraz płaskostopie poprzeczne);
  • stojący tryb pracy;
  • nadwaga;
  • uwarunkowania genetyczne;
  • hipermobilność pierwszej kości sródstopia;
  • dysproporcja napięcia między mięśniem odwodzicielem palucha a przywodzicielem.

Objawami charakterystycznymi w danym przypadku to przede wszystkim deformacja w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego, zmniejszenie zakresów ruchomości stawu, zaczerwienienie wypukłości kostnej oraz pieczenie. Dodatkowo co jakiś czas może dojść do pojawienia się stanu zapalnego od gromadzących się przeciążeń/mikrourazów, objawiających się dużym bólem utrudniającym chodzenie.

Rehabilitacja po operacji korekcyjnej palucha koślawego na przykładzie pacjentki z Centrum Fizjoterapeuty

Pacjentka w wieku 30 lat poddała się obustronnej osteotomii dystalnej pierwszej kości śródstopia w celu korekcji paluchów. Celem operacji była zmiana miejsca położenia pierwszej kości śródstopia oraz przywrócenie prawidłowego kształtu stopy. Zabieg polegał na przecięciu kości śródstopia oraz przesunięciu w odpowiednim kierunku. Następnie zastosowano dwa implanty w celu stabilizacji kości, aby zniwelować zaistniałe zmiany. Głównym powodem zabiegu był ból podczas chodzenia, zarówno na płaskiej jak i podwyższonej podeszwie, zmniejszenie ruchomości stawów oraz wcześniej wspomniane zmiany zniekształcające stopę.

Paluch koślawy haluks RTG

Zdjęcie 2

Po operacji pacjentka miała zalecone poruszać się w specjalnym obuwiu przez okres od 6 do 8 tygodni oraz zastosować odpowiedni proces rehabilitacji. Niestety okoliczności sprawiły, że rehabilitacja pooperacyjna nie została przeprowadzona, czego efektem jest ograniczenie ruchomości stawu (szczególnie wyprostu palucha) oraz ból towarzyszący przy chodzeniu w płaskich butach, jak również całkowity brak możliwości chodzenia w butach na obcasie.

Celem wykonywanej  rehabilitacji (po wyżej wspomnianych okolicznościach) w Centrum Fizjoterapeuty było odzyskanie w jak największym możliwym stopniu zakresów ruchomości obu stawów oraz zniwelowanie dolegliwości bólowych pacjentki. Fizjoterapeuta zajmował się przede wszystkim mobilizacją stawu śródstopno-paliczkowego do wyprostu, mobilizacją blizny oraz rozciąganiem przykurczonych tkanek miękkich (torebka stawowa, mięśnie), a następnie aktywowaniem/wzmacnianiem osłabionych mięśni. Pacjentka po wykonaniu kilku jednostek terapeutycznych zauważyła znaczną poprawę w zakresie ruchomości stawów oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Na powyższych zdjęciach można zobaczyć stan przed zabiegiem operacyjnym i po zabiegu (zdjęcie 1), jak również pojedyncze techniki terapeutyczne wykonywane przez fizjoterapeutę. Dodatkowo zdjęcie RTG (zdjęcie 2) przedstawia stan po wykonaniu operacji z widocznymi implantami stabilizującymi.