Kręgozmyk (inaczej: spondyloliza) to słowo wywodzące się z greckich: „spondyl” (kręgosłup) oraz „olisthesis” (ześlizg). Jest patologią występującą wyłącznie u człowieka, jednak nie stwierdza się jej w wieku niemowlęcym ani u dzieci, które jeszcze nie chodzą. Problem kręgozmyku odnosi się do ześlizgnięcia (przesunięcia) jednego kręgu względem drugiego. Najczęściej obserwuje się to w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.
Kręgozmyk – przyczyny
Kręgozmyk przedni spowodowany jest z defektu łuku kręgowego w jego części międzywyrostkowej. Stanowi formę przewlekłej niestabilności kręgosłupa, polegającą na przesunięciu się ku przodowi kręgu zlokalizowanego wyżej względem kręgu znajdującego się poniżej. Jest dość częstą wadą kręgosłupa wykrywaną w przypadku badań obrazowych. Na zdjęciach widać przede wszystkim przesunięcie między wyrostkami stawowymi górnymi a dolnymi. Przemieszczeniu ulegają trzon wraz z nasadami łuku, wyrostkami stawowymi górnymi, wyrostkami poprzecznymi oraz całym odcinkiem kręgosłupa znajdującym się powyżej miejsca ześlizgu. Tylna część łuku z wyrostkami stawowymi dolnymi i wyrostkiem kolczystym pozostaje wówczas na swoim miejscu. W przypadku kręgozmyków prawdziwych istotna jest analiza stabilności uszkodzonego segmentu ruchowego, ponieważ niemal w 40% są one niestabilne i mogą ulegać dalszemu przemieszczaniu.
W przypadku kręgozmyku tylnego cały kręg wraz z osią kręgosłupa zlokalizowaną nad nim przesuwa się ku tyłowi. Łuk kręgowy nie ulega uszkodzeniu. Przemieszczenie to wiąże się głównie ze zwyrodnieniem krążka międzykręgowego, spłyceniem lordozy lędźwiowej i zmniejszeniem kąta lędźwiowo-krzyżowego, zwiotczeniem więzadeł kręgosłupa (głównie więzadła podłużnego przedniego i więzadła podłużnego tylnego), a bardzo rzadko urazem. Czynnikiem ryzyka jest też obniżona wysokość wyrostków stawowych, ich bardziej pionowe ustawienie, zapalenie kości i stawów lub wrodzone anomalie.
Kręgozmyk – lokalizacja
Przeważnie (ponieważ aż w 82% przypadków) kręgozmyki dotyczą połączenia lędźwiowo-krzyżowego, a więc przestrzeni L5/S1. Niewiele ponad 11% dotyczy segmentu ruchowego L4/L5 i najmniej, bo niecałe 7% wszystkich kręgozmyków, występuje w przestrzeni kręgowej L3/L4. Klasyfikacja oparta na miejscu występowania kręgozmyku silnie wiąże się z objawami klinicznymi. Im wyższa lokalizacja zmian, tym objawy są bardziej odczuwalne dla pacjenta.
Kręgozmyk – objawy
Objawy zależą nie tylko od lokalizacji i rodzaju kręgozmyku, ale także od jego stopnia. Wyróżnia się następujące stopnie:
- I: 1-25% ześlizgu;
- II: 26-50% ześlizgu;
- III: 51-75% ześlizgu;
- IV: 76-100% ześlizgu.
W kręgozmyku I i II stopnia w obrazie klinicznym dominuje ból. Przeważnie jest to ból kręgosłupa, lecz gdy dojdzie do uciśnięcia korzeni nerwowych w zwężonych otworach międzykręgowych, może wystąpić ból promieniujący do kończyn dolnych o charakterze rwy kulszowej lub rwy udowej. Z kolei w kręgozmyku III i IV stopnia dominują objawy związane z deformacją, a dolegliwości bólowe występują stosunkowo rzadko. Charakterystyczne są: zmiana sylwetki, wady postawy, zaburzenia chodu, osłabienie siły mięśni kończyn dolnych. Może pojawić się tzw. chromanie neurogenne.
Diagnostyka kręgozmyku
Podstawą diagnostyki kręgozmyków jest badanie RTG, jednak zdjęcia należy wykonywać na stojąco, a nie w pozycji leżącej. Wszystko z tego względu, że leżąc, kręgozmyk ma tendencję do pewnego stopnia repozycji i jego stopień uwidoczniony na zdjęciu często nie pokrywa się z rzeczywistością. Po zdiagnozowaniu kręgozmyku należy wykonać również tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, aby uwidocznić zwężenia kanału kręgowego i dokładne ułożenie dysków (krążków międzykręgowych).
Kręgozmyk – leczenie
W kręgozmyku I i II stopnia z powodzeniem przeprowadza się leczenie zachowawcze. Nie spowoduje ono nastawienia kręgu na właściwą pozycję, lecz zapobiegnie dalszym ześlizgom i wyeliminuje dolegliwości bólowe. W fazie ostrej stosuje się unieruchomienie (odpoczynek) oraz okłady chłodne i farmakoterapię. W fazie przewlekłej kluczowa jest rehabilitacja ruchowa z naciskiem na wzmacnianie mięśni CORE. Przeciwwskazane są wszelkie ćwiczenia zwiększające nadmiernie mobilność i elastyczność kręgosłupa (a więc pogłębiające niestabilność) oraz te związane z przeciążaniem kręgosłupa.
Kręgozmyk III i IV stopnia, a także każdy inny niereagujący na leczenie zachowawcze, wymaga leczenia operacyjnego. U młodych pacjentów z nieprogresującym kręgozmykiem mniejszego stopnia wykonuje się zazwyczaj spondylodezę tylną, zaś w pozostałych przypadkach zastosowanie znajduje repozycja i stabilizacja kręgosłupa. Po operacji konieczna jest rehabilitacja ruchowa.
Zostaw komentarz