Szpotawość biodra to częsty problem w przypadku małych dzieci, choć można zaobserwować go również u pacjentów dorosłych. Manifestuje się zmniejszeniem kąta szyjkowo-trzonowego, co prowadzi do zwiększenia obciążenia i sił nacisku, a tym samym pobudza tworzenie się większej liczby kostnych beleczek napięciowych. Może powodować ból i przyspiesza tworzenie się zmian zwyrodnieniowych.
Staw biodrowy – charakterystyka
Staw biodrowy jest stawem kulistym, panewkowym, wieloosiowym. Składa się z głowy kości udowej i panewki utworzonej przez kość miedniczą, otoczonej obrąbkiem stawowym. Posiada niezwykle mocną torebkę stawową. Pozycja spoczynkowa stawu biodrowego to: lekkie zgięcie 30 stopni, odwiedzenie 30 stopni i delikatna rotacja zewnętrzna. Staw biodrowy unaczynia tętnica okalająca udo – przyśrodkowa i boczna, tętnica pośladkowa dolna i górna, natomiast unerwia – nerw udowy, nerw zasłonowy i nerw kulszowy.
Częstym problemem stawu biodrowego jest tworzenie się wczesnych zwyrodnień oraz złamania szyjki kości udowej (zwłaszcza u kobiet z osteoporozą i osób starszych). U dzieci częsta jest dysplazja stawu biodrowego oraz szpotawość biodra. Problemy tego stawu łatwo zdiagnozować na podstawie badania RTG, USG i rezonansu magnetycznego.
Szpotawość biodra – przyczyny
Szpotawość bioder to wada wrodzona lub nabyta polegająca na:
- zmniejszeniu kąta szyjkowo-trzonowego kości udowej poniżej 125°;
- skróceniu i skrzywieniu szyjki;
- zniekształceniu głowy kości udowej;
- osłabieniu mięśni pośladkowych;
- skróceniu mięśni przywodzących w stawie biodrowym;
- zmniejszeniu ruchomości w stawie biodrowym.
Przyczyny powstawania szpotawości bioder o charakterze wrodzonym wciąż nie są w pełni znane. Wyróżnia się wpływ czynników genetycznych i środowiskowych, podobnie jak w przypadku młodzieńczej szpotawości bioder nazywanej także złuszczeniem głowy kości udowej. Problem ten pojawia się u młodzieży w okresie pokwitania, czyli w okolicach 10.-16. roku życia, 2-krotnie częściej u chłopców niż u dziewcząt. Aż w 95% przypadków ma charakter przewlekły. Choć szpotawość bioder przeważnie diagnozuje się u dzieci, równie dobrze może dotyczyć osób dorosłych.
W przypadku pacjentów dorosłych szpotawość bioder ściśle wiąże się z chorobą zwyrodnieniową – im bardziej jest zaawansowana, tym ryzyko wad postawy staje się większe. Inne czynniki ryzyka to: zbyt intensywne i nieprawidłowe obciążenia biodra (praca siedząca lub stojąca, przebiegająca z małą częstotliwością zmiany pozycji, zawodowe uprawianie sportu itd.), znacznego stopnia niedobory pokarmowe, przebyte kontuzje i operacje stawu biodrowego lub miednicy, nadwaga i otyłość, a także obecność innych wad postawy, w przebiegu których dochodzi do kompensacji postawy w stawie biodrowym. Bardzo często szpotawość biodra jednostronna jest konsekwencją różnicy w długości kończyn (co widać na RTG pomiarowym kończyn dolnych).
Szpotawość biodra – objawy
Biodra szpotawe można rozpoznać już w wieku niemowlęcym, a ich występowanie sugerują m.in. następujące objawy:
- asymetria fałdów skórnych;
- ograniczenie odwodzenia i rotacji wewnętrznej nóżek;
- wysokie ustawieniem krętarza;
- skrócenie długości względnej jednej kończyny wobec drugiej.
Charakterystyczne jest skrócenie szyjki kości udowej, a w cięższych przypadkach nawet jej brak, co można łatwo zaobserwować na USG lub RTG. Stanowi to zjawisko odwrotne do szpotawości bioder u dorosłych, gdzie długość szyjki kości udowej przeważnie zostaje zachowana. Szpotawość bioder u nastolatków może przebiegać z niewielkim bólem biodra lub kolana, a problematyczna kończyna najczęściej ustawia się w rotacji zewnętrznej. W pacjentów dorosłych przeważnie obserwuje się:
- ból biodra;
- osłabienie i drętwienie kończyny;
- utykanie podczas chodzenia;
- chód kaczkowaty.
W niektórych przypadkach może dojść do skrzywienia kręgosłupa, kompensacyjnej koślawości kolana, płaskostopia oraz licznych innych wad postawy. Dodatkowo na zdjęciach badań obrazowych zaobserwować można obniżenie kąta szyjkowo-trzonowego kości udowej poniżej 125 stopni, skrócenie i skrzywienie szyjki, zniekształcenie głowy kości udowej, osłabienie mięśni pośladkowych, skrócenie mięśni przywodzących w stawie biodrowym oraz upośledzenie zakresu ruchomości w tym stawie.
Szpotawość biodra – diagnostyka
Złotym standardem diagnostyki szpotawości bioder (i innych wad postawy) jest RTG, choć uzupełniająco warto wykonać tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, zaś u dzieci USG. Badaniami należy objąć obydwa stawy biodrowe, aby moc je porównać. RTG pomiarowe kończyn dolnych znajduje zastosowanie wówczas, gdy obserwuje się widoczne skrócenie jeden z kończyn.
Szpotawość biodra – leczenie
Podstawą leczenia szpotawości biodra jest rehabilitacja, której kluczowym elementem są systematycznie wykonywane ćwiczenia. Uzupełnieniem są zabiegi fizykoterapeutyczne, m.in. elektrostymulacja, masaże wirowe, magnetoterapia czy ciepłolecznictwo, choć działają one wyłącznie objawowo, a ich głównym celem jest zmniejszanie bólu i poprawa krążenia. W pierwszym okresie rehabilitacji stosuje się przede wszystkim metody rozluźniające i przeciwbólowe, zaś w okresie późniejszym wprowadzić można techniki pobudzające mięśnie, zwłaszcza po stronie bocznej i przedniej uda. Cały plan rehabilitacji ustalany jest indywidualnie dla danego pacjenta.
Przy młodzieńczej szpotawości biodra rozważa się leczenie chirurgiczne. Jeśli występuje złuszczenie kości w stopniu 0-I, głowę kości udowej należy ustawić w odpowiedniej pozycji i zespolić za pomocą drutów Kirschnera. W stadium II wykonuje się zabieg osteotomii, natomiast w stadium III zabieg osteotomii pod- lub międzykrętarzowo. Po operacji wprowadza się rehabilitację. Rokowania są dobre.
Zostaw komentarz