Złamania kostki bocznej to często występujące urazy ortopedyczne dotyczące kończyn dolnych. Dochodzi do nich wskutek zadziałania dużych sił mechanicznych pośrednio lub bezpośrednio na tę strukturę. Konieczne jest wykonanie RTG, a diagnostyką i leczeniem zajmuje się ortopeda we współpracy z fizjoterapeutą.
Złamania kostki bocznej – rodzaje
Istnieje kilka rodzajów złamań kostki bocznej, które mogą różnić się mechanizmem powstawania oraz obrazem klinicznym. Poniżej znajdują się urazy diagnozowane najczęściej, które dotyczą tej właśnie struktury.
Złamania trójkostkowe
Złamania trójkostkowe powstają wskutek działania sił wywołujących przekroczenie zakresów ruchów fizjologicznych, np. przy biegach, skokach i poślizgnięciach. Powstają jako efekt zadziałania dużych sił w różnych kierunkach na staw skokowy, co powoduje jego zwichnięcie z wyłamaniem kostek i krawędzi piszczeli. Złamanie trójkostkowe to triada złamań: kostki bocznej, kostki przyśrodkowej oraz kostki tylnej (tylna krawędź kości piszczelowej). Może temu towarzyszyć zwichnięcie tylne stawu skokowego wraz z rozerwaniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego.
Złamania kostki bocznej według Lauge-Hansena
Lauge-Hansen wyszczególnił następujące złamania kostek:
- złamanie supinacyjno-addukcyjne – pojawia się poprzeczne złamanie kostki bocznej oraz skośno-pionowe złamanie kostki przyśrodkowej;
- złamanie supinacyjno-ewersyjne (rotacja zewnętrzna) – występują najczęściej, ponieważ stanowią aż 60% wszystkich złamań. W ich przebiegu dochodzi do spiralno-skośnego złamania kostki bocznej oraz uszkodzenia więzadła trójgraniastego;
- złamanie pronacyjno-abdukcyjne – pojawia się poprzeczne złamanie kostki przyśrodkowej i krótko-skośne złamanie kostki bocznej, które na zdjęciach RTG w projekcji bocznej wydaje się niemal poziome;
- złamanie pronacyjno-ewersyjne (rotacja zewnętrzna) – następuje przerwanie więzadła trójgraniastego, złamania kostki przyśrodkowej oraz spiralno-skośnego złamania kości strzałkowej powyżej poziomu stawu skokowego.
Supinacja i pronacja określają pozycję stopy w momencie urazu. Z kolei rotacja wewnętrzna (inwersja) i zewnętrzna (ewersja) oraz odwiedzenie i przywiedzenie kierunek działających sił i przemieszczeń kości skokowej.
Ten rodzaj podziału obowiązuje również współcześnie, chociaż jest dość skomplikowany.
Złamania kostki bocznej według Danisa-Webera
Wyróżnia on następujące typy złamań:
- złamanie typu A – powstaje w konsekwencji addukcji (przywodzenie) i wewnętrznej rotacji. Szczelina przełomu jest przeważnie poprzeczna i biegnie poniżej szpary stawowej. Czasami może temu towarzyszyć dodatkowo skośne złamanie kostki przyśrodkowej;
- złamanie typu B – powstaje wskutek zewnętrznej rotacji. W konsekwencji pojawia się złamanie na poziomie szpary stawowej i przebiega skośnie od przodu do tyłu w kierunku proksymalnym. Towarzyszy mu złamanie awulsyjne kostki przyśrodkowej lub przerwanie więzadła trójgraniastego i przedniego piszczelowo-strzałkowego. Ten typ złamań kostki bocznej stanowi nawet do 90% wszystkich urazów;
- złamanie typu C — złamanie kości strzałkowej pojawia się powyżej szpary stawowej, przy czym dochodzi do przerwania więzozrostu piszczelowo-strzałkowego.
Taki podział złamań jest wykorzystywany częściej ze względu na jego prostotę i intuicyjność. Należy pamiętać, że poza powyższymi rodzajami złamań kostki bocznej może dojść do izolowanego jej pęknięcia.
Złamania kostki bocznej – objawy
Złamania kostki bocznej ma charakterystyczny przebieg urazowy. Pojawiają się objawy takie jak:
- ból w okolicy kostki bocznej, który może obejmować większe partie ciała, w zależności od obszerności kontuzji. Nasila się podczas obciążania stopy lub przy próbach poruszania nią;
- opuchlizna w okolicy kostki bocznej i całego stawu skokowo-goleniowego;
- zniekształcenie zarysu kostki bocznej, jeśli doszło do przemieszczenia odłamów kostnych;
- zaczerwienienie wskutek rozwijającego się stanu zapalnego.
Zawsze należy różnicować złamania ze zwichnięciem stawu skokowego i skręceniem stawu skokowego, które również są bardzo częste. Pomaga w tym diagnostyka obrazowa.
Zobacz również: Skręcenie stawu skokowego rehabilitacja.
Diagnostyka złamania kostki bocznej
Wstępne rozpoznanie opiera się na badaniu palpacyjnym, jednak nie mówi nic więcej niż to, że rzeczywiście doszło do urazu. Złotym standardem jest badanie RTG (zdjęcie w projekcji AP, AP z rotacją wewnętrzną o 15° oraz zdjęcie boczne), a z punktu widzenia fizjoterapii także USG. Pozwoli ocenić kondycję okolicznych tkanek, np. aparatu więzadłowego stawu skokowego.
Złamania kostki bocznej – leczenie
Leczenie złamania kostki bocznej zależy od rozległości uszkodzenia oraz tego, czy złamanie uległo przemieszczeniu. Przeważnie nie dochodzi do przemieszczeń, dlatego lekarz może umieścić stopę w longecie gipsowej, zwykle na okres 4-5 tygodni i w takim przypadku operacja nie jest konieczna. Już na tym etapie powinno się stopniowo rozpocząć ćwiczenia w gabinecie fizjoterapeutycznym. Początkowo podstawą są ćwiczenia izometryczne mięśni kończyny dolnej, w tym mięśni trójgłowych łydek, mięśni czworogłowych uda i mięśni pośladkowych. Pacjent musi zostać nauczony poruszania się o kulach ortopedycznych.
Dalsze etapy rehabilitacji zależą od wielu czynników, w tym wieku i sprawności pacjenta oraz stopnia uszkodzenia. Dobierane są indywidualnie i obejmują m.in. terapię manualną, różnego rodzaju masaże, kinesiotaping oraz terapeutyczny trening medyczny pozwalający na powrót do pełnej sprawności. Przy braku powikłań i stosowaniu się do zaleceń fizjoterapeuty rokowania są dobre.
Zostaw komentarz