Rehabilitacja po zerwaniu ACL (więzadła krzyżowego przedniego) przeprowadzona w odpowiedni sposób jest niezwykle ważnym, wręcz kluczowym elementem powrotu do pełnej sprawności. Powinna być zindywidualizowana oraz dostosowana do możliwości i potrzeb pacjenta. Istotne jest również, aby została rozpoczęta stosunkowo wcześnie, co daje lepsze rokowania.

Rehabilitacja po zerwaniu ACL

Leczenie urazów ACL

Istnieją dwie opcje leczenia urazów więzadła krzyżowego przedniego:

  • zachowawcza – zwykle stosowana u pacjentów, którzy nie są aktywni fizycznie lub u osób starszych;
  • operacyjna – kierowana do osób młodszych i aktywnych fizycznie.

W przypadku chirurgicznej rekonstrukcji ACL stosuje się wolne bądź uszypułkowane przeszczepy autogenne lub przeszczepy allogenne. Najczęściej pochodzą one ze ścięgna mięśnia półścięgnistego oraz mięśnia smukłego lub części ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Po operacji należy od razu wprowadzić fizjoterapię.

Rehabilitacja po zerwaniu ACL

Rehabilitacja po zerwaniu ACL

Wyróżnia się 4 etapy rehabilitacji w zależności od czasu, który upłynął od operacji:

  • I – do 14 dnia od momentu operacji;
  • II – 6 tygodni od momentu zakończenia I etapu, miejsce ma powrót funkcji kończyny dolnej;
  • III – od 6 do 9 tygodnia;
  • IV – od 12 do 16 tygodnia, jest to tzw. właściwa faza rehabilitacji.

Każdy etap charakteryzuje się innymi metodami fizjoterapeutycznymi, przy czym podane wyżej ramy czasowe są jedynie poglądowe. Należy dobrać je do indywidualnych potrzeb pacjenta. Zasadniczym celem rehabilitacji po zerwaniu ACL jest całkowite odzyskanie funkcji stawu kolanowego. W tym celu należy przede wszystkim odtworzyć pełną ruchomość stawu, a także odbudować koordynację, siłę mięśniową oraz czucie głębokie.

 

Kinezyterapia

Podstawą rehabilitacji po zerwaniu ACL są odpowiednio dobrane ćwiczenia, czyli kinezyterapia (leczenie ruchem). W pierwszym etapie (gdy pacjent jest po operacji rekonstrukcji) należy skupić się na ćwiczeniach biernych lub czynno-biernych dotyczących operowanego stawu kolanowego. Jeszcze w szpitalu pacjent powinien zostać przeszkolony z zasad prawidłowego chodzenia o kulach. Już od pierwszego dnia wykonuje się ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego uda, a następnie mięśni przywodzicieli. Jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań można dołączyć ćwiczenia czynne całej obręczy miednicznej. 14 dnia od momentu operacji zaleca się odstawienie kul.

Po odstawieniu kul wprowadza się ćwiczenia nakierowane na przywrócenie funkcji w stawie. Uważa się, że zakres zgięcia stawu kolanowego w 3 tygodniu od momentu operacji powinien wynosić około 120 stopni. Pod koniec drugiej fazy rehabilitacji wprowadza się ćwiczenia z obciążeniem – najpierw obciążeniem własnego ciała. Wprowadzane są więc np. przysiady do zgięcia stawu kolanowego do 60 stopni. Między 12 a 16 tygodniem wprowadza się ćwiczenia siłowe, zwracając szczególną uwagę na kształtowanie równowagi.

Kluczowym momentem dla fizjoterapeuty i pacjenta jest 4 miesiąc po operacji, kiedy operowana kończyna dolna powinna osiągnąć 90% sprawności w porównaniu do nieoperowanej kończyny dolnej. Wykonuje się więc szereg testów funkcjonalnych i zaleca aktywności fizyczne dostosowane do możliwości pacjenta.

Terapia manualna

Równie ważna jest odpowiednio prowadzona terapia manualna. W pierwszej kolejności wprowadza się mobilizację rzepki, natomiast po zdjęciu szwów na każdej terapii powinno się wykonywać mobilizację blizn pooperacyjnych. Holistyczne podejście do terapii tkanek miękkich jest kluczowe, aby wyeliminować dysproporcje między obiema stronami ciała. Fizjoterapeuta pracuje najczęściej następującymi technikami:

Podstawą terapii manualnej jest stopniowe zwiększanie zakresu ruchomości stawu kolanowego metodami specjalistycznymi, np. metodą Kaltenborn-Evjenth. Rehabilitację uzupełnia się oddziaływaniem na cały organizm, a nie tylko na kończynę dolną, dlatego zastosowanie znajdują techniki rozluźniające przeponę czy mięśnie podpotyliczne.

Fizykoterapia

Niektórzy fizjoterapeuci proponują swoim pacjentom zabiegi z zakresu fizykoterapii. W przypadku rehabilitacji po zerwaniu ACL zastosowanie znajdują:

Metody te mają na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych i stanu zapalnego. Z kolei zastosowana elektroterapia ma zapobiegać zanikom mięśniowym.

Ile trwa rehabilitacja po zerwaniu ACL?

Rehabilitacja po zerwaniu ACL trwa zazwyczaj 4-6 miesięcy. Wszystko zależy jednak od indywidualnych predyspozycji pacjenta (wiek, ogólny stan zdrowia, aktywność fizyczna, rozległość urazu, miejsce pobrania przeszczepu).