Propriocepcja jest nieuświadomionym czuciem wzajemnej relacji części naszego ciała względem siebie. Prościej możemy powiedzieć, że jest to możliwość oceny w jakim ułożeniu znajduje się nasze ciało oraz jak porusza się w przestrzeni bez kontroli wzrokowej. Każdy rodzaj czucia jest związany z obecnością receptorów, które przechwytują specyficzny bodziec i zmieniają go na odpowiednią reakcję układu nerwowego.

propriocepcja

Propriocepcja – trochę bardziej szczegółowo

Receptorami propriocepcji są receptory zawarte w mięśniach, ścięgnach, więzadłach, torebkach stawowych i błędniku. Te proprioceptory to np. wrzeciona mięśniowe, narządy ścięgniste Golgiego, ciałka zmysłowe, ciałka blaszkowate, ciałka buławkowate. Swoje aferentne informacje przekazują do dróg tylnych rdzenia. Następnie impulsy podróżują dwiema drogami:

  • rdzeniowo-móżdzkową
  • układem tylno-powrózkowym

Impulsy proprioceptywne przebiegające drogą rdzeniowo-móżdzkową. Dochodząc do móżdżku pozostają nieuświadomione. Jeśli chodzi o drogę tylno-powrózkową to impulsy przekazywane są na drugą stronę rdzenia przedłużonego i biegną we wstędze przyśrodkowej do jądra brzusznego tylno-bocznego wzgórza, po czym kolejnym neuronem do pola czuciowego kory somatosensorycznej. Czucie proprioceptywne przekazywane do kory tym układem ulega częściowemu uświadomieniu.

Propriocepcja w fizjoterapii

Dla nas fizjoterapeutów istotny jest fakt, że większość impulsacji z proprioceptorów potrzebna jest w rdzeniu przedłużonym i pniu mózgu do uruchomienia odruchów postawnych i kontroli skurczów mięśniowych. Mimo że czucie propriocepcji nie daje odczuć i wrażeń to można je badać prosząc pacjenta o słowne określenie położenia jego kończyn.

Zaburzenia tego rodzaju czucia powodują niemożność określenia położenia swoich kończyn. Innym sposobem jest test palec-nos bądź test pięta-kolano. Urazy tkanek miękkich powodują zaburzenia propriocepcji, które prowadzą do pogorszenia stabilności stawu bądź całego ciała. Pogorszenie stabilizacji wynika z niefizjologicznej pracy jednostek motorycznych, które zawiadują mięśniami stabilizującymi, a to predysponuje do dalszych zaburzeń strukturalnych powięzi i ponownych urazów.

W celu poprawy propriocepcji wykonuje się określone ćwiczenia. Są one stosowane w przypadku rehabilitacji po rekonstrukcji ACL, gdzie bardzo istotne są ćwiczenia poprawiające stabilność dynamiczną, będącą wypadkową propriocepcji. Poprzez stabilność rozumiemy tutaj umiejętność utrzymania ciągu ruchu na stabilnym podłożu.