Złamanie przezkrętarzowe kości udowej

Złamanie przezkrętarzowe kości udowej najczęściej stanowi konsekwencję urazów niskoenergetycznych i dotyczy osób starszych, po 70. roku życia bądź wcześniej, gdy stwierdzona została osteoporoza. Tego typu złamania niosą za sobą poważne ryzyko unieruchomienia (to z kolei wpływa na rozwój powikłań ogólnoustrojowych) oraz negatywnie wpływają na jakość życia codziennego. Bezsprzeczny jest fakt, że zawsze wymagają pomocy ortopedycznej i fizjoterapeutycznej.

Złamanie przezkrętarzowe kości udowej – przyczyny

Najczęstszą przyczyną tego typu złamań są urazy i kontuzje niskoenergetyczne, np. upadek na śliskim chodniku lub utrata równowagi podczas wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego. U zdrowych i młodych osób takie upadki zwykle nie powodują złamań. Jednak u osób starszych, których kościec jest znacznie osłabiony, a jego gęstość mniejsza, stanowią poważne zagrożenie. Czynnikiem ryzyka jest szczególnie osteoporoza. U osób młodszych złamanie przezkrętarzowe kości udowej może stanowić konsekwencję upadku z dużej wysokości, uprawiania sportów ekstremalnych bądź wypadków komunikacyjnych.

Złamanie przezkrętarzowe kości udowej – objawy

Złamanie przezkrętarzowe dotyczy uszkodzenia bliższej nasady kości udowej, które obejmuje obszar pomiędzy torebką stawu biodrowego oraz 3 cm poniżej krętarza mniejszego kości udowej. Należy do złamań pozastawowych, których szczelina przechodzi przez kość gąbczastą. Tuż po złamaniu obserwuje się skrócenie i rotację zewnętrzną kończyny dolnej, czemu towarzyszą objawy charakterystyczne dla wszystkich złamań:

• silny ból w okolicy urazowej, zwłaszcza podczas prób poruszania nią;
• obrzęk i zaczerwienienie;
• zasinienie;
• tkliwość dotykowa;
• możliwość mrowienia i drętwienia kończyny.

W zależności od przebiegu szczeliny złamania wyróżnia się następujące rodzaje złamania okolicy krętarzowej kości udowej, zgodnie z klasyfikacją Boyda-Griffina:

• I – złamanie przebiega pozatorebkowo, w linii międzykrętarzowej. Krętarz mniejszy i większy nie są jednak uszkodzone. Nastawienie i zespolenie nie powodują trudności, a rokowania są dobre;
• II – złamanie przebiega wzdłuż linii międzykrętarzowej, odłam bliższy ustawia się szpotawo. Krętarz większy ulega złamaniu i przemieszczeniu wskutek działania mięśni rotatorów zewnętrznych. Rokowania są gorsze niż w typie I;
• III – złamanie przebiega przez okolicę podkrętarzową, a oba krętarze ulegają uszkodzeniu. Uraz jest niestabilny i trudny w leczeniu;
• IV – złamania wielofragmentowe okolicy okołokrętarzowej.

W diagnostyce złamań przezkrętarzowych kości udowej największe znaczenie mają badania RTG, choć niekiedy wykonuje się dodatkowo tomografię komputerową (przy podejrzeniu uszkodzenia tkanek miękkich).

Złamanie przezkrętarzowe kości udowej – leczenie

Współcześnie złotym standardem leczenia tego typu złamań jest stabilizacja chirurgiczna, czyli zespolenie za pomocą gwoździa krętarzowego. Wykorzystuje się przy tym wiele wariantów gwoździ wraz z różnymi metodami ich blokowania. W zależności od sytuacji i indywidualnych potrzeb pacjenta można np. zastosować śrubę szyjkową i pin derotacyjny bądź samą śrubę szyjkową. Rokowania w przypadku osób młodych są bardzo dobre, ponieważ okolica krętarza jest dobrze ukrwiona. U osób starszych rokowania nieco maleją.

Po zespoleniu konieczna jest kilkumiesięczna rehabilitacja, dzięki której pacjent może wrócić do sprawności. Rozpoczyna się ją najczęściej w momencie stwierdzenia zrostu kostnego. Kluczowym celem fizjoterapii jest odbudowa siły mięśniowej kończyny dolnej i całej obręczy miednicznej, przywrócenie propriocepcji, równowagi i koordynacji, a także wzrost zakresu ruchomości stawu biodrowego.

Leczenie rozpoczyna się więc od bezbolesnych ćwiczeń w aktualnym zakresie ruchomości oraz rozluźniającej terapii manualnej. Na pierwszych wizytach specjalista uczy również poruszania się o kulach ortopedycznych. Gdy dolegliwości bólowe znacznie się zmniejszą, a rana po operacji zagoi się, można rozpocząć ćwiczenia zwiększające ruchomość stawów. Jednocześnie wykonuje się mobilizację blizny pooperacyjnej.

Zobacz również: Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty.

Dąży się do przywrócenia funkcji właściwego chodu, dlatego każda wizyta u fizjoterapeuty odbywać się będzie na zasadzie terapii manualnej i indywidualnych ćwiczeń sprawnościowych. Pacjent otrzymuje również ćwiczenia do domu, które powinien codziennie wykonywać. Rehabilitacja trwa najczęściej około 4-6 miesięcy.