Napięte mięśnie nóg coraz częściej dotykają młode osoby. Objawiają się między innymi ograniczeniem wyprostu w stawie kolanowym i stawie skokowo-goleniowym, co znacznie obniża jakość życia i utrudnia przemieszczanie się.

Napięte mięśnie nóg

Czym jest napięcie mięśni?

Napięcie mięśniowe jest zjawiskiem odruchowym i powstaje w wyniku działania stale przepływających bodźców do mięśni. Wyróżnić można także 2 podstawowe, patologiczne napięcia:

Patologicznie wzmożone napięcie mięśniowe o charakterze spastyczności pojawia się głównie podczas uszkodzenia dróg piramidowych układu nerwowego. Napięcie mięśni może być jednak zbyt duże w wyniku zwykłego przeciążenia mięśni, np. u sportowców.

Napięte mięśnie nóg – przyczyny

Zbyt wysokie napięcie mięśni podudzia może mieć różne przyczyny. Najczęściej wiąże się to z trybem życia pacjenta:

  • przebywa on zbyt często w pozycji siedzącej lub w przypadku kobiet noszą one zbyt często obuwie na wysokim obcasie. Obie sytuacje powodują skrócenie mięśni grupy tylej podudzia poprzez zbliżenie ich brzuśców;
  • uprawia on zbyt intensywnie aktywność fizyczną, głównie na bazie biegania czy skoków;
  • doświadcza dyskomfortu psychicznego – stresu czy przygnębienia. Każdemu bólowi i napięciu towarzyszy bowiem reakcja psychiczna odpowiadająca za przyjmowanie pozycji obronnej.

Ponadto, napięcie mięśni pojawia się zawsze, niezależnie od patologii podstawowej, gdy rozwija się ból. Jest to naturalna reakcja obronna organizmu. Bywa, że nadmierne napięcie i przykurcz mięśni leżą z dala od źródła schorzenia.

Najczęściej napięte mięśnie nóg dotyczą mięśnia płaszczkowatego, mięśnia piszczelowego tylnego, mięśnia brzuchatego łydki (odpowiadają za zgięcie stopy i kolana), a także mięśni zginaczy palców stopy.

Można zatem podsumować, że zbyt duże napięcie mięśni podudzia może być reakcją miejscową, powstającą w bezpośrednim sąsiedztwie źródła patologii lub uogólnioną wynikającą z dodatkowego obciążenia psychicznego.

Objawy

Mięśnie poddawane długotrwałej i obciążającej pracy (zwłaszcza w warunkach statycznych) ulegają wzmożonemu napięciu oraz bolesnym przykurczom. W efekcie w obrębie danego mięśnia powstają punkty o dużej wrażliwości, zwane punktami spustowymi.

Można więc powiedzieć, że zbyt duże napięcie mięśni objawia się:

  • zwiększoną bolesnością mięśnia i występowaniem punktów spustowych;
  • skróceniem mięśnia;
  • niedokrwieniem;
  • obniżeniem jego zdolności funkcjonalnej.

Długotrwałe zaburzenie czynności mięśnia może prowadzić do powstania zmian morfologicznych, strukturalnych, a nawet do nieodwracalnej utraty elastyczności. Przyczyną tego są zaburzenia bilansu mięśniowego, czyli napięcie i skrócenie jednych mięśni, a osłabienie innych. W efekcie może dojść nawet do zaburzeń postawy czy ruchu.

Mięsień płaszczkowaty

Mięsień płaszczkowaty wraz z mięśniem brzuchatym łydki reaguje na statyczne przeciążenia wzmożonym napięciem i skróceniem. W rezultacie ograniczeniu ulega ruch wyprostu w stawie skokowo-goleniowym. Szczególnie defekt ten odczuwalny jest podczas chodu w kończynie zakrocznej.

Mięśnie zginacze palców stopy

Mięśnie zginacze stopy obejmują przede wszystkim mięśnie podeszwy stopy. Problem napięciowy w tym obszarze objawia się głównie bólem podczas wyprostu palców, np. podczas chodu. Pacjent ma problem zwłaszcza z fazą przetaczania stopy lub ze wspinaniem się na palce.

Leczenie

Rehabilitacja skróconych mięśni ma na celu przywrócenie odpowiedniej elastyczności włókien mięśniowych do tego stopnia, aby umożliwiała ona pełną ruchomość w stawach, na które oddziałuje dany mięsień. Powszechnym błędem jest przywracanie długości tylko jednego odcinka mięśnia. W efekcie pacjent może wykonać pełny ruch zgięcia grzbietowego w stawie skokowo-goleniowym przy zgiętym stawie kolanowym, lecz przy wyprostowanym już nie.

Kinezyterapia

Kinezyterapia obejmuje przede wszystkim ćwiczenia rozciągające, muszą być one jednak wykonywane czynnie, a nie biernie. Nie należy przekraczać przy tym progu bólu. Przykładowo, jeśli opracowuje się mięśnie zginacze palców, pacjent samodzielnie w pozycji siedzącej stara się unieść stopę na pięcie, jednocześnie prostując palce aż do momentu gdy poczuje dyskomfort, lecz nie ból. W tej pozycji należy wytrzymać kilka sekund.

W przypadku mięśni tylnej części goleni do rozciągania można zastosować stepy lub nawet schody. Stojąc na schodku należy wysunąć lekko piętę, a następnie spokojnie i powoli opuszczać ją tak, aby ostatecznie znalazła się niżej niż palce.

Podczas ćwiczeń ważna jest systematyczność i precyzyjność. Rozciąganie wykonuje się spokojnie, w kilku seriach.

Masaże

Na napięte mięśnie nóg korzystny jest zarówno masaż podwodny, klasyczny jak i wykonany samodzielnie automasaż. Jego celem jest poprawa ukrwienia i odżywienia tkanek oraz rozluźnienie zbyt napiętych mięśni. W tym celu stosuje się ruchy powolne, okrężne, podłużne lub poprzeczne, najlepiej od dołu do góry. Automasaż można ponadto wykonywać przy pomocy specjalnych urządzeń, np. wałków i rollerów z wypustkami czy masażerów pistoletowych.

Masaż wirowy o temperaturze 32-40 stopni Celsjusza przez około 15 minut pobudzi lokalne krążenie, obniży znacznie napięcie mięśniowe, poprawi miejscowe krążenie oraz zmniejszy dolegliwości bólowe. W tym przypadku działa nie tylko bodziec mechaniczny, ale i termiczny.

Innym rodzajem masażu jest masaż tkanek głębokich, który wykonuje się również powoli, jednak znacznie głębiej utrzymując odpowiedni kąt dłoni przesuwającej się po ciele. Celem tego masażu jest rozluźnienie powięzi, ponieważ napięcie i bóle mięśniowe często powiązane są właśnie z dysfunkcjami powięziowymi.

Kinesiotaping

Kinesiotaping (czyli tak zwane dynamiczne plastrowanie) nie jest metodą główną stosowaną podczas rehabilitacji, jednak przynosi korzyści we wspomaganiu pozostałych technik oraz w utrzymaniu efektu leczniczego.

Przykładowo, po odpowiednim rozciągnięciu mięśnia oraz zastosowaniu wybranych zabiegów fizykalnych, mięsień w pozycji rozciągniętej można okleić w ten sposób, aby była ona przynajmniej w pewnym stopniu utrzymana. Aby rozluźnić zbyt napięty mięsień kluczowe znaczenie ma kierunek aplikacji plastra. Wówczas bazę nakleja się w miejscu przyczepu końcowego mięśnia, sam mięsień ustawia się w pozycji rozciągniętej, a następnie przykleja pozostałą część plastra z jego 15% rozciągnięciem, kończąc w okolicy przyczepu bliższego.

Fizykoterapia

Istnieją metody fizykalne obniżające napięcie mięśniowe i wpływające na rozluźnienie tkanek. Są one dobrym pomysłem przed wykonaniem ćwiczeń, aby przygotować napięty mięsień do pracy. Najczęściej stosuje się ciepłolecznictwo i wszelkie zabiegi wywołujące efekt termiczny. Przykładem może być parafinoterapia, która nie tylko zmniejsza napięcie mięśni, ale także przyspiesza regeneracje mikrourazów, zwiększa resorpcję wysięków i toksycznych produktów ewentualnych stanów zapalnych w obrębie mięśnia. Innym przykładem jest wpływ promieniowania podczerwonego (tzw. Solluxa) na napięty mięsień, poprzez reakcje autonomicznego układu nerwowego.

Pozostałe zabiegi fizykalne obniżające napięcie mięśni: