Zwyrodnienie biodra (tuż obok zwyrodnienia stawu kolanowego) należy do najczęstszych lokalizacji, będących dominującą przyczyną zaburzeń poruszania się pacjentów, zwłaszcza w starszym wieku (po 60. roku życia). Problem zalicza się wręcz do schorzeń cywilizacyjnych ze względu na ogromną częstotliwość w krajach rozwijających się. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz ortopeda oraz fizjoterapeuta.

Zwyrodnienie biodra

Ryc.1. Zdjęcie RTG jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty, który zgłosił się ze zwyrodnieniem bioder.

Zwyrodnienie biodra – przyczyny

Choroba zwyrodnieniowa stawów określana jest jako dynamiczny proces patologiczny, będący konsekwencją zaburzenia równowagi między procesami degradacji i syntezy chrząstki stawowej oraz podchrzęstnej warstwy kości. Prowadzi do zmian patologicznych i w efekcie do ubytku chrząstki stawowej, zagęszczenia tkanki podchrzęstnej, rozwoju osteofitów i torbielek podchrzęstnych. Najważniejszymi czynnikami ryzyka predysponującymi do rozwoju zwyrodnienia biodra są:

  • choroba Perthesa;
  • dysplazja stawów biodrowych;
  • złuszczenie głowy kości udowej;
  • jałowa martwica kości;
  • choroba Pageta;
  • wady postawy, np. kolana koślawe, kolana szpotawe, przodopochylenie miednicy;
  • nadwaga i otyłość;
  • znaczne obciążanie stawów biodrowych, np. częstym i nieprawidłowym wykonywaniem ćwiczeń;
  • septyczne zapalenie stawów;
  • choroby reumatyczne, np. RZS lub toczeń rumieniowaty układowy;
  • urazy więzadłowe powodujące niestabilność stawu biodrowego.

Na rozwój choroby zwyrodnieniowej ogromny wpływ ma także siedzący tryb życia.

Zwyrodnienie biodra – objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem zwyrodnienia biodra jest ból zlokalizowany w obrębie tego stawu. Można go opisać jako ostry, wysiłkowy, ustępujący w spoczynku, który może promieniować do kolana na przedniej części uda. Nierzadko wraz ze zwyrodnieniem biodra występuje także zwyrodnienie kolana. Zwykle ból umiejscawia się w okolicy pachwiny lub krętarza większego kości udowej. Pozostałe charakterystyczne objawy dla choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego:

  • poranna sztywność stawów;
  • ograniczenie ruchomości stawu biodrowego, zwłaszcza w kierunku rotacji wewnętrznej;
  • sztywność po bezruchu;
  • przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowy stawu biodrowego;
  • ewentualny obrzęk w okolicy biodra;
  • dodatni objaw Trendelenburga.

Typowy jest także tzw. wzorzec torebkowy, czyli kolejność zanikania poszczególnych kierunków ruchu w stawie, od kierunków ruchu najbardziej ograniczonych do najmniej ograniczonych. Prezentuje się to następująco: rotacja wewnętrzna, przeprost, odwodzenie, rotacja zewnętrzna (według Kaltenborna), bądź rotacja wewnętrzna, przeprost i odwiedzenie, zgięcie (według Sachse).

Diagnostyka

Zwyrodnienie stawu biodrowego można podejrzewać już na podstawie badania fizykalnego w gabinecie fizjoterapeuty. Specjalista sprawdza siłę mięśniową poszczególnych mięśni kończyny dolnej i obręczy miednicznej, zakres ruchomości stawu biodrowego oraz wzorzec torebkowy. Dodatkowo ocenia trakcję, kompresję i ślizgi w stawie, po czym wykonuje testy funkcjonalne, np. objaw Trendelenburga-Duschenne’a czy test Jandy. Pewne rozpoznanie ustala się jednak na podstawie zdjęcia RTG.

Zwyrodnienie biodra – leczenie

Rekomenduje się połączenie farmakologicznych i niefarmakologicznych metod leczenia, jednak podłożem do jakichkolwiek działań jest modyfikacja stylu życia. Należy wprowadzić zdrową dietę i zrzucić zbędne kilogramy (przy nadwadze i otyłości), aby dodatkowo nie obciążać stawów kończyn dolnych. Picie przynajmniej 1,5 l wody dziennie oraz suplementacja kolagenu i kwasu hialuronowego także wspierają jakość mazi stawowej i chrząstki stawowej. Zalecana jest regularna aktywność fizyczna w pełnym zakresie ruchomości możliwym do wykonania, najlepiej, aby była dobrana przez doświadczonego fizjoterapeutę.

We wczesnych stadiach choroby zwyrodnieniowej można rozważyć terapię komórkami macierzystymi. Jest wyjątkowo skuteczna, jednak bardzo droga. Ostateczny koszt kilkuetapowej terapii może wynieść nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. W przypadku dolegliwości bólowych zaleca się doustne stosowanie NLPZ w najniższych skutecznych dawkach i możliwie jak najkrócej, zaś alternatywnymi metodami przeciwbólowymi są ciepłe okłady na staw lub okłady z imbiru.

Ostatecznością jest endoprotezoplastyka, czyli zabieg wymiany stawu biodrowego. Wykonuje się ją w sytuacjach krytycznych, gdy zniszczenie stawu jest znaczne i nie reaguje na leczenie zachowawcze. Po endoprotezoplastyce wymagana jest kilkumiesięczna rehabilitacja, dzięki której pacjent przyzwyczai się do nowych warunków i bezpiecznie wróci do aktywności codziennych.

Umów wizytę w Centrum Fizjoterapeuty