Rwa kulszowa

Rwa kulszowa to charakterystyczny zespół objawów neurologicznych związanych z uciskiem na nerwy rdzeniowe w odcinku L4-S1 kręgosłupa, a dokładniej na nerw kulszowy, który wychodzi z tych segmentów (stąd nazwa schorzenia). Najczęstszą przyczyną problemu jest dyskopatia (wypuklina kręgosłupa lub przepuklina kręgosłupa), rzadziej zaś nerw kulszowy uciskany jest przez tkanki miękkie, np. mięsień gruszkowaty, dając rzekomą rwę kulszową, zwaną także rwą gruszkowatą (inaczej: zespół mięśnia gruszkowatego). Z rwą kulszową należy udać się do fizjoterapeuty.

Ryc. 1. Rezonans magnetyczny (MRI) jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty, który zgłosił się na rehabilitację z wypukliną kręgosłupa lędźwiowego wywołującą rwę kulszową.

Rwa kulszowa – przyczyny

Nerw kulszowy przebiega od segmentów kręgosłupa L4-S1, aż do stopy, unerwiając tkanki na swoim przebiegu ruchowo oraz czuciowo. Najczęstszą przyczyną ucisku na ten nerw jest dyskopatia, czyli problem związany z krążkami międzykręgowymi kręgosłupa (potocznie nazywanymi dyskami). W wyniku różnych czynników (przeciążeń, urazów, braku ruchu, otyłości itd.) może dojść do rozerwania pierścieni włóknistych, czyli wytrzymałej tkanki łącznej otaczającej dyski. Wówczas ich zawartość, czyli jądro miażdżyste, uwypukla się do światła kanału kręgowego, mogąc uciskać na znajdujące się tam struktury nerwowe. Mówi się wtedy o wypadniętym dysku, czyli fachowo o przepuklinie kręgosłupa. Przepuklina ta, uciskając na nerwy rdzeniowe tworzące nerw kulszowy, może dawać przykre, promieniujące objawy do pośladka, uda, podudzia lub nawet stopy.

Inną możliwą przyczyną problemu jest ucisk na nerw kulszowy w innym miejscu niż światło kanału kręgowego. W takich sytuacjach mówi się, że jest to rwa rzekoma. Najczęściej pojawia się wówczas w przebiegu tzw. zespołu gruszkowatego. U niektórych osób nerw kulszowy przebija tkankę mięśniową mięśnia gruszkowatego, a więc przechodzi przez niego. Jeśli więc dojdzie do przeciążenia tego mięśnia (np. w przebiegu ciąży, intensywnych wysiłków fizycznych lub długotrwałego siedzenia), może dojść do niedokrwienia nerwu i objawów typowych dla rwy kulszowej.

Rwa kulszowa – objawy

Do grona charakterystycznych objawów rwy kulszowej zaliczamy:

ból okolicy lędźwiowej (nie pojawia się zawsze, jednak jest bardzo częsty przy rwie kulszowej wywołanej dyskopatią);
osłabienie siły mięśniowej kończyny dolnej;
zaburzenia czucia kończyny dolnej;
ból o charakterze ostrym, promieniującym do pośladka, uda, podudzia bądź stopy;
parestezje i drętwienie kończyny dolnej.

W przebiegu rwy kulszowej dodatni będzie test Lasequ’a, którego wykonanie możemy zobaczyć na poniższym filmie:

Diagnozuje się również różnego rodzaju inhibicje mięśniowe (osłabienie mięśni), zazwyczaj dotyczące pośladka i grupy kulszowo-goleniowej, ponieważ właśnie w tej okolicy przebiega nerw kulszowy. Jeśli w przebiegu rwy kulszowej pojawią się objawy takie jak opadająca stopa, nietrzymanie moczu i/lub stolca, silny ból uniemożliwiający poruszanie się i niereagujący na leki czy pozycje ułożeniowe, należy jak najszybciej skonsultować się z doświadczonym neurochirurgiem.

Diagnostyka rwy kulszowej

Rwa kulszowa może być wskazaniem do wykonania rezonansu magnetycznego odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Skierowanie na RTG nie ma uzasadnienia medycznego, mimo że bardzo często wciąż jest zlecane, ponieważ przyczyną rwy kulszowej najczęściej jest choroba dysku (krążka międzykręgowego), który stanowi strukturę uwodnioną, miękką. Na obrazie RTG widać tylko struktury kostno-stawowe. Oznacza to, że dyski nie będą widoczne, zatem ich kondycja nie może zostać określona. W gabinecie fizjoterapeutycznym warto natomiast wykonać test Lasequ’a oraz test Slump, aby ocenić obecność i zaawansowanie objawów korzeniowych. Można również wykonać inne testy funkcjonalne wykorzystywane w fizjoterapii, np. test Hoovera, który został przedstawiony poniżej u jednej z naszych pacjentek:

Rwa kulszowa – leczenie

Większość przypadków rwy kulszowej leczy się zachowawczo w gabinecie fizjoterapeuty. W stanie ostrym stosuje się delikatne rozluźnianie wraz z opracowaniem punktów spustowych, przy czym dobre efekty daje wspomaganie się lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi. Gdy stan ostry ustąpi, wdraża się stopniowe, progresowane wzmacnianie mięśni CORE, których celem jest odciążenie kręgosłupa oraz stworzenie warunków do cofania się przepukliny. Badania naukowe udowodniły, że takie zjawisko jest możliwe i dość często zachodzi. Wymaga to jednak czasu i systematycznej pracy pacjenta (codzienne ćwiczenia, właściwa ergonomia pracy, unikanie długiego siedzenia i biernego trybu życia).

Zobacz również: Stabilizacja centralna.

Przy braku rezultatów rozważyć można ostrzyknięcie kręgosłupa lekami sterydowymi (tzw. blokada). Lekarz może również zasugerować zabieg neurochirurgiczny, polegający na odbarczeniu rdzenia poprzez usunięcie mas przepukliny drogą discektomii lub mikrodiscektomii.

Zobacz również: Discektomia kręgosłupa lędźwiowego.

Przypadki niemożliwe do zoperowania w ten sposób można także ustabilizować. Jednak powinna być to ostateczność ze względu na ryzyko powikłań w późniejszych latach (zwykle problem z kręgosłupem pojawia się wtedy segment wyżej i niżej obok stabilizacji). Leczenie rwy kulszowej zawsze jest dobierane indywidualne przez lekarza.