Płaskostopie to jedna z częściej występujących wad stóp, odnosząca się do obniżenia łuków wysklepiających stopę. Główną jej przyczyną jest niewydolność mięśni w obrębie stopy i goleni. Wada ta wymaga rehabilitacji, a niekiedy również noszenia wkładek korekcyjnych. Nieleczona może rzutować negatywnie na cały narząd ruchu.
Płaskostopie – przyczyny
Za rozwój płaskostopia odpowiada przede wszystkim niewydolność mięśni utrzymujących łuki stopy. W największym stopniu są to: mięsień piszczelowy przedni, mięsień piszczelowy tylny, mięsień strzałkowy długi oraz wszystkie mięśnie podeszwowej strony stopy. Ich osłabienie i rozciągnięcie powoduje obniżenie oraz zanik łuków stopy. Nierzadko jednocześnie zaobserwować można przykurcz mięśnia trójgłowego łydki, który utrwala koślawe ustawienie pięty. Czynnikami ryzyka płaskostopia są:
- nadwaga i otyłość;
- praca stojąca lub całkowity brak aktywności fizycznej w życiu;
- chodzenie w źle dopasowanym obuwiu, np. na zbyt twardej podeszwie, ze zwężanymi noskami, na wysokim obcasie;
- przeciążenia i urazy narządu ruchu;
- predyspozycje genetyczne.
Płaskostopie często pojawia się przy innych wadach postawy, np. przy skoliozie lub kolanach koślawych. W warunkach prawidłowych stopa opiera się o podłoże 3 punktami: piętą, głową I i głową V kości śródstopia. Między tymi punktami przebiegają 3 główne łuki stopy: podłużny boczny, podłużny przyśrodkowy i poprzeczny przedni. Ich obniżenie prowadzi do płaskostopia.
Płaskostopie – objawy
Przede wszystkim należy pamiętać, że stopy małych dzieci są fizjologicznie płaskie, ponieważ zagłębienia widoczne u ludzi dorosłych i starszych dzieci wypełnia poduszeczka tłuszczowa. Dopiero w wieku 3-4 lat sklepienia zaczynają się wykształcać i można wstępnie podejrzewać płaskostopie (nigdy wcześniej). Płaskostopie u dzieci, młodzieży i osób dorosłych może przebiegać bezobjawowo, jak również może wywoływać następujące objawy:
- przewlekłe stany zapalne torebek i więzadeł stawowych stopy;
- paluch koślawy;
- wachlarzowate rozchodzenie się kości śródstopia i nadmierny rozstaw palców;
- wyrośla kostne;
- bóle w okolicy podbicia stopy;
- modzele i odciski na podeszwach stóp;
- rogowacenie podeszwowej części śródstopia;
- nadmierna potliwość stóp.
Paluch ma tendencje do koślawości, a drugi palec do młotkowatego ustawiania się. Buty w przedniej ich części są rozpychane, a przyśrodkowe części podeszw często ścierają się jako pierwsze. Nieleczone płaskostopie może na przestrzeni lat wywoływać bóle pleców i bóle kręgosłupa, problemy z kolanami i miednicą, a nawet deformację stóp.
Zobacz również: Ból pleców fizjoterapia.
Diagnostyka płaskostopia
Doświadczony fizjoterapeuta jest w stanie rozpoznać płaskostopie już podczas oględzin stóp i postawy ciała pacjenta. W razie konieczności można jednak wykonać komputerowe badanie stóp, pozwalające ocenić zarówno kształt stóp, jak i wzorzec chodu, ustawienie kolan czy rozłożenie obciążenia na obie stopy podczas stania. Istotną składową jest badanie dynamiczne, polegające na kilkukrotnym przechodzeniu przez platformę, aby zobaczyć, jak zachowują się stopy podczas chodu.
Płaskostopie – jak leczyć?
Płaskostopie wymaga wielopłaszczyznowych działań. Przede wszystkim należy uświadomić pacjentowi lub rodzicom pacjenta (w przypadku dzieci), czym grozi nieleczona wada i jak poważne może mieć konsekwencje. Dzięki temu kształtuje się motywację do ćwiczeń i dalszego działania. Ważna jest edukacja w zakresie korzystania z właściwego obuwia. Cechy dobrego obuwia:
- odpowiednia wielkość (rozmiar);
- mocna, ale elastyczna podeszwa;
- szeroki przód, umożliwiający ruchy palców i palucha;
- sztywny zapiętek zapewniający stabilizację pięty;
- wierzch nieuciskający stopy.
W przebiegu leczenia płaskostopia (a także w ramach jego profilaktyki) warto unikać:
- długotrwałego stania;
- biegów i skoków na twardym podłożu;
- intensywnych i długotrwałych wysiłków, które prowadzą do znacznego przemęczenia mięśni stopy.
Bardzo dobrze sprawdza się natomiast chodzenie boso po różnym podłożu (piasku, kamykach, trawie, betonie itd.). Zdecydowanie podstawą leczenia płaskostopia jest jednak rehabilitacja. Należy wzmacniać osłabione mięśnie odpowiedzialne za wysklepianie stopy, utrzymywać prawidłowe ustawienie stopy oraz kształtować równowagę i propriocepcję. Rehabilitacja obejmuje m.in. indywidualnie dobrane ćwiczenia oraz kinesiotaping, jest jednak czasochłonna i wymaga zaangażowania pacjenta. Szczególny nacisk kładzie się na ćwiczenia – popularne wiele lat temu stawanie na palce czy chwytanie palcami różnych przedmiotów odeszły już w zapomnienie ze względu na brak skuteczności i powiązania z omawianą wadą postawy. Dobrze sprawdza się natomiast innowacyjna metoda trójpłaszczyznowa terapia manualna stóp oraz terapia manualna kończyn dolnych.
Zostaw komentarz