Ból biodra

Ból biodra to jeden z najczęstszych problemów ortopedycznych, czyli związanych z narządem ruchu. Może wystąpić w każdym wieku, symetrycznie bądź jednostronnie. Przyczyn takiego stanu może być wiele. Jeśli jednak utrzymuje się on przez dłuższy czas, ma tendencję do nawracania lub jest konsekwencją urazu, warto skonsultować się ze specjalistą. Ból bioder diagnozuje i leczy lekarz ortopeda oraz fizjoterapeuta.

Ból biodra – przyczyny

W grupie młodych pacjentów najczęstszą przyczyną bólu biodra jest konflikt panewkowo-udowy (FAI), czyli sytuacja, w której warunki anatomiczne stawu biodrowego nieco się zmieniają. Główka kości udowej bądź panewka kości biodrowej są zbyt mocno rozbudowane, mają narośla kostne, które konfliktują ze sobą i powodują dolegliwości. U małych dzieci ból biodra może też wynikać z wad wrodzonych, np. takich jak dysplazja stawu biodrowego.

U osób starszych najczęstszą przyczyną bólu biodra jest natomiast choroba zwyrodnieniowa. To powolna i postępująca destrukcja chrząstki stawowej. Zniszczenie tej tkanki prowadzi do tworzenia się przemian i procesów odbudowy w warstwie podchrzęstnej. Konsekwencją tego są powstające wyrośla kostne – osteofity oraz zwiększona masa tkanki kostnej. Powolna utrata kolagenu i proteoglikanów spowodowana zwiększoną ekspansją enzymów, które odpowiadają za degradacje tkanek, powoduje rozrastanie się chondrocytów. W pierwszej fazie choroby dochodzi do zniszczenia i ubytków powierzchownych, a później lokują się one w głębszych warstwach tkanki chrzęstnej, prowadząc ostatecznie do całkowitego ubytku.

Inne możliwe przyczyny bólu biodra to:

zwichnięcia, skręcenia stawu biodrowego;
złamania w okolicy miednicy i stawu biodrowego, np. złamanie szyjki kości udowej, co jest bardzo częste u kobiet z osteoporozą;
zapalenie stawu lub zapalenie kaletki maziowej tej okolicy;
przepuklina kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym;
przeciążenia i mikrourazy, np. w związku z aktywnością fizyczną, pracą zawodową.

Aby móc w pełni stwierdzić, co było przyczyną bólu biodra, liczy się szczegółowa diagnostyka, najlepiej poparta badaniem obrazowym.

Ból biodra – objawy

Na podstawie obrazu klinicznego można często choćby wstępnie zidentyfikować przyczynę bólu biodra. Przykładowo w konflikcie panewkowo-udowym głównym objawem jest ból w pachwinie, rzadziej z tyłu lub bocznie, a także ograniczona ruchomość w stawie biodrowym. Objawy często nasilają się podczas wstawania po długim siedzeniu, czasami staw biodrowy może przeskakiwać lub częściowo się zablokować z powodu uszkodzeń jego obrąbka. Co ważne, pacjenci zgłaszający się do lekarza z powodu FAI często nie mają historii urazowej.

Z kolei przy chorobie zwyrodnieniowej najbardziej charakterystyczny jest ból, który ma rozległą lokalizację. Jednak najczęściej występuje w okolicy pachwiny, bocznej i przyśrodkowej części uda, kolana, pośladków i kręgosłupa lędźwiowego. Początkowo ból pojawia się podczas obciążania chorej kończyny, natomiast zmniejsza się lub ustaje w spoczynku. Z czasem staje się coraz bardziej intensywny. Typowa jest też sztywność poranna lub pojawiająca się po dłuższym spoczynku.

Diagnostyka bólu biodra

W pierwszej kolejności specjalista zbiera od pacjenta szczegółowy wywiad, aby dowiedzieć się, co mogło być potencjalną przyczyną problemu. Następnie przeprowadza testy funkcjonalne, takie jak test FADIR, test FABER (test Patricka), test Laseque’a, ocenę siły mięśniowej kończyny dolnej i zakresu ruchomości. Jeśli specjalista ma wątpliwości, warto przeanalizować również zdjęcie RTG, aby wykluczyć ewentualne złamania bądź wady anatomiczne. Rezonans magnetyczny będzie przydatny, gdy podejrzewamy patologie tkanek miękkich.

Ból biodra – leczenie

Leczenie bólu biodra powinno być przyczynowe. Jeśli doszło do złamania, nogę należy odpowiednio unieruchomić na okres 6 tygodni, aby zapewnić jej warunki do utworzenia wartościowego zrostu kostnego. Jeśli natomiast problem jest typowo funkcjonalny, bardzo dobrze poradzi sobie fizjoterapeuta. Fizjoterapia jest wskazana w każdym przypadku bólu biodra. Jeśli wynika on z przyczyn przewlekłych (np. choroba zwyrodnieniowa, FAI), za pomocą terapii manualnej i ćwiczeń można uzyskać pożądany efekt przeciwbólowy i wzmacniający, jednak nie wycofamy w ten sposób patologicznych zmian. Z kolei przy zapaleniach kaletki przykrętarzowej, zwichnięciach, skręceniach, przeciążeniach i innych stanach ostrych fizjoterapia może całkowicie pomóc pacjentowi.

Na poniższym filmie fizjoterapeuta Kamil Radlak wykonuje technikę trakcji stawu biodrowego jako element terapii manualnej stosowanej w leczeniu bólu biodra. Zanim została zastosowana, przeprowadzono badanie podmiotowe i przedmiotowe, a także wykorzystano techniki uwalniania mięśniowo‑powięziowego (takie jak masaż tkanek głębokich, masaż funkcyjny czy terapia punktów spustowych).

Badania wykazują, że trakcja stawu biodrowego – w szczególności dystrakcja lub mobilizacja z ruchem – przynosi istotne korzyści w postaci redukcji bólu, poprawy zakresu ruchu oraz funkcji stawu u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową. Wykazano również, że trakcja daje lepsze efekty niż same ćwiczenia – już po 5 tygodniach 81 % pacjentów zgłaszało poprawę, w porównaniu do 50 % w grupie kontrolnej. Optymalna częstotliwość terapii to sesje trwające od 10 do 30 minut, 2-3 razy w tygodniu przez okres od 2 do 6 tygodni. Należy pamiętać, że w przypadku tego typu dolegliwości kluczowe jest indywidualne i kompleksowe podejście do każdego pacjenta.