Palce młotkowate to deformacja, która może objąć wszystkie palce stopy poza paluchem. Manifestuje się mniejszym lub większym zniekształceniem palców, które podwijają się pod podeszwę stopy, w efekcie czego bliższy śródstopiu paliczek wyraźnie unosi się ku górze. Ze względu na tak charakterystyczny wygląd, palce młotkowate bywają zamiennie nazywane palcami szponiastymi, co jest jednak błędem.
Palce młotkowate – przyczyny
Deformacje palców młotkowych mogą mieć charakter genetyczny lub wrodzony. Często jednak obserwuje się ich rozwój w ciągu życia. Przyczynami mogą być m.in.:
- noszenie zbyt ciasnego lub zbyt wąskiego obuwia;
- częste chodzenie w butach na wyższym obcasie, gdzie ciężar ciała naciska na koniec kości śródstopia i w ten sposób dochodzi do wygięcia paliczka bliższego.
Zadaniem mięśni jest przeciwdziałanie tym deformacjom, jednak niewystarczająca ilość ćwiczeń doprowadza do ograniczenia ruchu stawów. Palce młotkowate mogą również pojawiać się w konsekwencji rozmaitych problemów zdrowotnych, najczęściej:
- bezwład;
- paraliż;
- apopleksja;
- schorzenia reumatyczne;
- urazy nerwów obwodowych i rdzenia kręgowego;
- choroba Heinego-Medina;
- neuropatie ruchowe;
- stwardnienie rozsiane;
- ataksja Friedricha;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- nieodpowiednio leczona cukrzyca.
Do grona czynników ryzyka powstawania palców młotkowatych zaliczamy płeć żeńską, wiek powyżej 50. roku życia oraz stopę grecką, w której II palec jest dłuższy niż pozostałe.
Deformacje mylone z palcem młotkowatym
W obrębie palców stopy mogą pojawić się 3 bardzo podobne do siebie deformacje. Palce młotkowate, palce młoteczkowate i palce szponiaste. Pojęcia te są błędnie stosowane zamiennie, odnoszą się jednak do zupełnie różnych zjawisk.
- palce młotkowate – nadmierny wyprost w stawach śródstopno-paliczkowych (proksymalny paliczek unosi się ku górze), nadmierne zgięcie w stawach międzypaliczkowych bliższych stopy (dystalny paliczek zgina się i delikatnie zawija pod stopę). Stawy międzypaliczkowe dalsze zachowują właściwą pozycję;
- palce młoteczkowate – nadmierne zgięcie w stawach międzypaliczkowych dalszych stopy (dystalny paliczek zgina się i zawija pod stopę), jednak stawy śródstopno-paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe zachowują właściwą pozycję;
- palce szponiaste – nadmierny wyprost w stawach śródstopno-paliczkowych (proksymalny paliczek unosi się ku górze), nadmierne zgięcie w stawach międzypaliczkowych bliższych i dalszych stopy (cały paliczek zgina się i zawija pod stopę).
Powyższe patologie można zaobserwować bez konieczności wykonywania dodatkowych badań. Są one jednak przydatne celem dokładnego uwidocznienia struktur stawowych i tym samym wprowadzenia skutecznego leczenia.
Konsekwencje palców młotkowatych
Palec młotkowaty to jedna z najczęstszych deformacji palców stóp. Podstawowym problemem jest chroniczny, utrzymujący się brak równowagi pomiędzy siłą zginania i prostowania mniejszych palców. Najczęściej dotyczy to palca II, jednak może objąć wszystkie lub tylko wybrane palce od II do IV stopy. Wada charakteryzuje się zgięciem w stawie międzypaliczkowym bliższym, jednak wraz z upływem czasu rozwijają się przeprost w stawie międzypaliczkowym dalszym oraz przykurcz i podwichnięcie grzbietowe w stawie śródstopno-paliczkowym. Często śródstopno-paliczkowy staw jest przeciążony, co nie pozostaje bez konsekwencji dla biomechaniki chodu.
Konsekwencjami palców młotkowatych są więc: zaburzenia chodu, tzw. haluksy, modzele, odciski, bóle stawów stóp, uczucie blokowania się stawów stóp powodujące dyskomfort podczas chodzenia i aktywności, a także koślawienie palucha. Zwiększa się ryzyko wad ustawienia stawów kolanowych i stawów biodrowych. Przewlekłe schorzenie może nawet oddziaływać negatywnie na kręgosłup, wywołując jego bóle.
Zobacz również: Paluch koślawy fizjoterapia.
Palce młotkowate – diagnostyka
W diagnostyce palców młotkowatych największe znaczenie ma badanie RTG. Na zdjęciu rentgenowskich można zaobserwować z dużą dokładnością ustawienie poszczególnych stawów. Zwykle inne badania nie są już konieczne.
Palce młotkowate – leczenie
W początkowych etapach schorzenia najczęściej możliwe jest wykonanie zabiegów na tkankach miękkich (np. torebka stawowa, ścięgna). Pacjenta kieruje się więc na wizytę u fizjoterapeuty, który wykorzystując szereg technik manualnych (m.in. terapia manualna), indywidualnie dobrane ćwiczenia i masaże są w stanie pomóc przywrócić równowagę w aparacie stawowo-szkieletowym stopy, a także wspomagająco kinesiotaping. Ważne jednak, aby z takiej pomocy skorzystać jak najszybciej, zanim zmiany zaczną się utrwalać. Kluczem do sukcesu jest również postępowanie pacjenta w domu. Poza podstawową fizjoterapią powinien on:
- dobierać wielkość i kształt buta do aktualnych potrzeb;
- wykonywać automasaże i ćwiczenia polecone przez fizjoterapeutę, najlepiej z samego rana, ale zwykle wskazane są one kilkukrotnie w ciągu dnia;
- chodzenie na boso;
- korygowanie ewentualnych wad stóp za pomocą wkładek ortopedycznych;
- stosowanie ortez przywracających właściwe ustawienie palców;
- korzystanie z zabiegów podologicznych celem usuwania konsekwencji palców młotkowatych, np. odcisków i modzeli.
Wraz z postępem choroby konieczne są procedury wykonywane na tkance kostnej. Długo trwające zaawansowane deformacje często wymagają nie tylko operacji wykonywanych na palcach stopy, ale także na kościach śródstopia i stawach śródstopno-paliczkowych. Do najczęstszych operacji korygujących tę deformację zalicza się:
- artroplastykę;
- usztywnienia stawów czy przecięcia;
- wydłużenia lub przeniesienia ścięgien mięśni zginaczy lub ścięgien mięśni prostowników.
W większości przypadków jednocześnie wykonuje się przynajmniej kilka procedur na danym palcu lub tkankach otaczających.
Zostaw komentarz