Ostroga piętowa (inaczej: piętowy osteofit lub zapalenie rozcięgna podeszwowego) to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń w obrębie stopy. Stanowi entezofit (narośl kostną) występujący w górnej okolicy wyrostka przyśrodkowego guza piętowego bądź na tylnej powierzchni kości piętowej. Powoduje przewlekłe, silne dolegliwości bólowe i uprzykrza codzienne życie.
Ostroga piętowa – przyczyny
Uznaje się, że dolegliwość jaką jest ostroga piętowa powstaje wskutek zmian zapalno-zwyrodnieniowych przyczepu rozcięgna podeszwowego przyczepiającego się do kości piętowej. Struktura ta ulega naprzemiennie rozciągnięciu i napięciu w trakcie każdego stawianego kroku. Konsekwencją tego może być powstanie narośli kostnej z odłogów wapnia na guzie piętowym. Obciążenie jakie stanowi ludzkie ciało dla stóp, powoduje spłaszczenie łuku podłużnego, a to powoduje jeszcze intensywniejsze rozciągnięcia rozcięgna podeszwowego, co z czasem zwiększa ryzyko rozwoju zmian patologicznych, takich jak ostroga piętowa. Czynnikami ryzyka są:
- starszy wiek;
- praca stojąca;
- płeć żeńska;
- otyłość;
- płaskostopie;
- niewygodne, źle dobrane obuwie, zwłaszcza na wysokich obcasach;
- zmniejszony zakres zgięcia grzbietowego w stawie skokowo-goleniowym;
- przebyte urazy kości piętowej.
Mimo tego patogeneza ostrogi piętowej nie została do końca poznana.
Ostroga piętowa – objawy
Ostroga piętowa podeszwowa wrasta w rozcięgno podeszwowe wzdłuż linii nacisku kości piętowej. Natomiast ostroga piętowa grzbietowa wrasta w ścięgno Achillesa. Rozmiar ostrogi piętowej nie zależy od występujących dolegliwości bólowych. W większości przypadków zmiana ta osiąga rozmiar od 2 do 4 mm. Objawem charakterystycznym dla ostrogi piętowej są dolegliwości bólowe. Ból opisywany jest jako palący, kłujący, tępy lub ostry, przeważnie zlokalizowany w dolno-przyśrodkowej części pięty, w miejscu przyczepu powięzi. W początkowej fazie pojawia się wyłącznie po przeciążeniu stopy lub podczas dotykania guza kości piętowej. Później zaś może pojawiać się również pod koniec dnia, podczas wchodzenia na schody, stania na palcach, chodzenia i biegania po twardym podłożu.
Diagnostyka ostroga piętowej
Z podejrzeniem ostrogi piętowej najlepiej udać się do fizjoterapeuty lub ortopedy, który wykona badania palpacyjne, proste testy funkcjonalne z chodu oraz skieruje pacjenta na szczegółowe badania obrazowe. Złotym standardem jest RTG, które bardzo dobrze uwidoczni guz piętowy i ewentualne patologiczne narośla kostne. Rzadziej wykonuje się USG.
Ostroga piętowa – leczenie
Leczenie ostrogi piętowej jest procesem długotrwałym, trudnym i bardzo skomplikowanym. Podstawą jest wyeliminowanie czynnika sprzyjającego jej powstawaniu, a więc np. zmiana obuwia, normalizacja masy ciała czy częstsze przerwy na odpoczynek w trakcie pracy stojącej. W przypadku wad stóp, które przyczyniają się do nasilania objawów ostrogi piętowej (np. płaskostopie), ważna jest rehabilitacja, w trakcie której fizjoterapeuta skoryguje ustawienie stóp, przywracając im prawidłową biomechanikę.
W bardzo ciężkich przypadkach pacjenta kieruje się na zabieg chirurgiczny, jednak znajduje on zastosowanie zaledwie u 1% przypadków. Polega na usunięciu wyrośli kostnej z guza piętowego. Tego typu leczenie stosuje się bardzo rzadko, ponieważ nie ma gwarancji, że przyniesie ono długotrwały efekt. Leczenie zachowawcze może obejmować ostrzykiwanie miejscowe zawiesiną hydrokortyzonu w nowokainie oraz farmakoterapię przeciwbólową. Jednak najlepsze efekty zachowawcze obserwuje się w przebiegu indywidualnie dobranej i prowadzonej rehabilitacji przez doświadczonego fizjoterapeutę.
Ostroga piętowa – rehabilitacja
Do niedawna najczęściej stosowanymi zabiegami fizykalnymi w przebiegu leczenia ostrogi piętowej były ultradźwięki oraz laseroterapia, niekiedy także jonoforeza. Współcześnie najlepsze efekty obserwuje się podczas stosowania fali uderzeniowej, która jednak wiąże się z bólem i dyskomfortem. Powinna stanowić ona jednak uzupełnienie leczenia, a nie główną metodę terapeutyczną. Podczas wizyty u fizjoterapeuty specjalista prowadzący terapię powinien płynnie łączyć różne metody, gwarantując pacjentowi kompleksowe podejście do problemu. Duże znaczenie mają m.in.:
- ćwiczenia rozluźniające rozcięgno podeszwowe, ścięgno Achillesa i mięśnie podudzia;
- rollowanie stopy i łydki za pomocą rollera do masażu lub piłeczki;
- masaże aplikatorem wieloigłowym;
- suche igłowanie;
- terapia punktów spustowych;
- terapia manualna mająca na celu zwiększanie zakresu ruchomości stawu skokowo-goleniowego m.in. poprzez mobilizacje;
- kinesiotaping odciążający rozcięgno podeszwowe.
Ćwiczenia wykonywane w domu powinny trwać przynajmniej 15 minut i należy przy tym przestrzegać zaleceń fizjoterapeuty. Liczy się systematyczność i zaangażowanie, jednak proces usprawniania może trwać nawet kilka miesięcy. Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju ostrogi piętowej, poza unikaniem czynników ryzyka (w miarę możliwości), zaleca się jak najczęstsze chodzenie boso po różnym podłożu.
Pomoce ortopedyczne
Ponadto, zaleca się stosowanie wkładek ortopedycznych do obuwia (które mają zmniejszyć nacisk w obrębie guza piętowego). Istnieje możliwość wykonania komputerowego badania stóp w celu dobrania i dopasowania indywidualnych wkładek ortopedycznych. Łagodzenie dolegliwości bólowych można uzyskać także za pomocą specjalnie dobranej opaski kompresyjnej. Powinna ona posiadać możliwość naprzemiennej kompresji i oddziaływać na zwiększenie przepływu krwi w obrębie miejsca objętego stanem zapalnym. Odpowiednie dotlenienie tego miejsca zmniejsza odczucia bólowe. Opaskę można nosić pod skarpetą w ciągu dnia jak i w nocy.
Zostaw komentarz