Koksartroza to profesjonalna nazwa stosowana w odniesieniu do choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego. Uważa się, że zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające biodra stanowią (tuż obok zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa) jedną z najczęściej spotykanych chorób narządu ruchu u osób po 40. roku życia. Duży wpływ na ich rozwój ma nieodpowiedni tryb życia.
Koksartroza – przyczyny
Zwykle podłożem zmian zniekształcająco-zwyrodnieniowych pojawiających się w przebiegu koksartrozy są:
- rozmaite wady wrodzone i nabyte stawów biodrowych;
- przebyte urazy biodra i miednicy;
- choroby metaboliczne;
- nadwaga;
- dysplazja stawów biodrowych;
- choroba Perthesa;
- złamania przezstawowe;
- złuszczenie głowy kości udowej;
- staw Charcota;
- septyczne zapalenie stawu biodrowego;
- nadmierne przeciążenie stawów biodrowych, np. wskutek intensywnej, wieloletniej pracy fizycznej lub braku ergonomii podczas wykonywania ćwiczeń;
- brak aktywności ruchowej;
- przyjmowanie niewłaściwej postawy ciała i wady postawy
i wiele innych. Koksartroza polega na przedwczesnym zużyciu się tkanek tworzących staw biodrowy wskutek postępującego zaburzenia równowagi między procesami niszczenia i regeneracji chrząstki stawowej oraz warstwy podchrzęstnej kości. Zwiększone ryzyko koksartrozy obserwuje się po 40. roku życia nie tylko z tego względu, że przez długi czas sumowały się powyższe czynniki ryzyka, ale również z uwagi na spadek naturalnej produkcji kolagenu wraz z upływem lat i starzeniem się.
Ciekawostką jest, że choroba zwyrodnieniowa może mieć również podłoże genetyczne (nawet do 60% przypadków w odniesieniu do biodra). Geny kodujące białka odpowiedzialne za kataboliczne reakcje chondrocytów to przede wszystkim FRZB oraz GDF5.
Koksartroza – objawy
Najczęstszym objawem choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego jest ból nasilający się po aktywności fizycznej, a w zaawansowanych przypadkach pojawiający się nawet podczas przyjmowania pozycji stojącej. Lokalizuje się w okolicy pachwiny i przedniej powierzchni uda, a wyzwalany jest przez wykonywanie wewnętrznej rotacji i wyprostu stawu biodrowego. Ból ma charakter palący, zaś po podrażnieniu nerwu zasłonowego w okolicy torebki stawu biodrowego pojawia się także ból w obrębie kolana. Pozostałe objawy koksartrozy to:
- poranna sztywność bioder, a także sztywność po dłuższym bezruchu;
- obecność osteofitów, czyli narośli kostnych ograniczających możliwości funkcjonalne stawu;
- przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowy biodra jako pozycja przeciwbólowa;
- zanik mięśni w obrębie uda i podudzia;
- dodatni objaw Trendelenburga oraz Patricka-Fabre;
- ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym, zwłaszcza w odniesieniu do rotacji wewnętrznej i odwiedzenia.
Wzorzec torebkowy (kolejność zanikania poszczególnych kierunków ruchu w stawie, począwszy od tych najbardziej ograniczonych) dla stawu biodrowego to: rotacja wewnętrzna, przeprost, odwodzenie, rotacja zewnętrzna według Kaltenborna, a także rotacja wewnętrzna, przeprost i odwiedzenie, zgięcie według Sachse. W zaawansowanych przypadkach pojawiają się nieprawidłowe stereotypy chodu: skracanie przez chorego fazy podporu, odciążanie chorej kończyny, asymetryczny chód, utykanie.
Diagnostyka koksartrozy
Podstawą diagnostyki koksartrozy jest szczegółowy wywiad, w którym zostaną wskazane powyższe objawy choroby, a także badania obrazowe. Złotym standardem jest RTG, na podstawie którego stwierdza się zdwojenie dna panewki, grzybowate zniekształcenie głowy kości udowej, wyrośla kostne, geody zwyrodnieniowe oraz zwężenie szpary stawowej. Typowa jest również sklerotyzacja podchrzęstnej warstwy kości. Na koksartrozę może wskazywać również rzetelnie przeprowadzona diagnostyka fizjoterapeutyczna.
Koksartroza – leczenie
Choroba zwyrodnieniowa stawów ma charakter trwały, nie można więc odwrócić zmian. Za pomocą zmiany stylu życia i leczenia zachowawczego można jednak nierzadko opóźniać i hamować tworzenie się nowych uszkodzeń. Podstawą leczenia zachowawczego jest:
- regularna aktywność fizyczna (początkowo pod okiem fizjoterapeuty, który dobierze ćwiczenia adekwatne do stanu zdrowia i potrzeb pacjenta);
- unikanie używek, np. palenia papierosów;
- regulacja masy ciała;
- zdrowa i zbilansowana dieta oraz suplementacja kwasu hialuronowego, witaminy D, kolagenu i MSM;
- właściwa ergonomia podczas pracy czy ćwiczeń;
- wyrównanie chorób przewlekłych.
Mimo tego, nie zawsze kompleksowe postępowanie lecznicze prowadzi do zahamowania procesu zwyrodnieniowego stawów biodrowych (choć może znacznie go opóźnić). Ostatecznością jest alloplastyka stawu biodrowego, czyli jego wymiana. Obecne typy protez dzieli się ze względu na sposób ich umocowania w układzie kostnym na protezy cementowe i bezcementowe. Protezy cementowe mocowane są do miednicy i kości udowej za pomocą odpowiedniego cementu kostnego, natomiast protezy bezcementowe są wkręcane (lub wciskane) i w dalszym ciągu leczenia należy doprowadzić do ich wbudowania w tkankę kostną. Bez względu na rodzaj protezy, po operacji w powrocie do sprawności i zdrowia kluczowa jest rehabilitacja.
W początkowych stadiach koksartrozy można również wypróbować innowacyjnej metody, czyli terapii komórkami macierzystymi. Polega ona na wstrzykiwaniu komórek macierzystych bezpośrednio w staw pod znieczuleniem miejscowym. Ich zadaniem jest stopniowa odbudowa zniszczonych tkanek stawowych.
Zostaw komentarz