Bolące biodro to jedna z najczęstszych dolegliwości układu ruchu, która dotyczy nie tylko osób starszych, u których najczęściej wiąże się z postępującą chorobą zwyrodnieniową, ale również ludzi młodych, a nawet dzieci. Ból w obrębie stawu biodrowego może mieć bardzo zróżnicowane podłoże. Dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnostyka, którą przeprowadzają fizjoterapeuta oraz lekarz ortopeda. W razie potrzeby zalecą odpowiednie badania obrazowe i dobiorą właściwą formę leczenia.

Bolące biodro

Ryc.1. Zdjęcie RTG jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty, który zgłosił się na rehabilitację z powodu bolącego biodra.

Bolące biodro

Przyczyny bolącego biodra mogą być bardzo różnorodne – od przewlekłych procesów zwyrodnieniowych, przez zaburzenia anatomiczne, aż po ostre stany zapalne i urazy. W praktyce klinicznej najczęściej spotykane są:

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego nosi fachową nazwę koksartroza. Uważa się ją za najczęstszą chorobę przewlekłą, postępującą, niezapalną o przyczynie wieloczynnikowej, ujawniającą się już w 2. i 3. dekadzie życia. W dzisiejszych czasach dotyczy blisko 60% osób w wieku 60 i więcej lat. Charakteryzuje się między innymi zniekształceniem i przedwczesnym zużyciem chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, torebki stawowej, płynu stawowego oraz mięśni i więzadeł. Cięższe postacie choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego z reguły występują u osób starszych, ale także mogą pojawić się u młodych. Schorzenie dotyczy w równym stopniu mężczyzn i kobiet, jednakże mężczyźni częściej chorują przed 45. rokiem życia, a kobiety później.

Omawiane schorzenia może objawiać się głównie bólem, który nasila się przy obciążaniu kończyny chorej, a ustaje lub zmniejsza się w spoczynku. Może być też zlokalizowany w okolicy pachwiny, przyśrodkowej i bocznej części uda, pośladków, kolana i odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Pacjent ustawia odruchowo kończynę w przeciwbólowym położeniu, czyli w zgięciu, przywiedzeniu i rotacji zewnętrznej. To z kolei predysponuje do powstawania przykurczów więzadłowo-torebkowych i mięśniowych oraz ograniczeniu ruchomości biodra i całej miednicy.

Czynnikami ryzyka występowania choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego są:

  • starszy wiek;
  • płeć;
  • otyłość;
  • urazy;
  • zaburzenia hormonalne;
  • martwica stawów;
  • zaburzenia krążenia;
  • przewlekłe stany zapalne stawów;
  • duża masa kostna;
  • brak aktywności fizycznej;
  • złe nawyki żywieniowe;
  • zaburzenia metaboliczne;
  • nieprawidłowa biomechanika stawu;
  • wykonywany zawód.

Nie da się całkowicie cofnąć postępu choroby zwyrodnieniowej. Leczenie polega więc głównie na działaniach objawowych. Wiążą się one między innymi z redukcją masy ciała, systematyczną aktywnością fizyczną dobraną do aktualnych możliwości oraz systematyczną fizjoterapią. Dodatkowo pacjenci mogą rozważyć suplementację kolagenu, chondroityny, kwasu hialuronowego oraz iniekcje dostawowe. W zaawansowanych przypadkach choroby zwyrodnieniowej lekarz podejmuje decyzję o wymianie biodra, czyli o endoprotezoplastyce (zobacz: Endoproteza biodra).

FAI – konflikt panewkowo-udowy

Konflikt udowo-panewkowy dotyczy przede wszystkim pacjentów w młodej grupie wiekowej, uprawiających sport. Aktywność sportowa powoduje powtarzające się urazy stawu biodrowego w konsekwencji prowadzące do wytworzenia FAI, czego konsekwencją jest uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego. Schorzenie może występować jednostronnie lub rzadziej obustronnie, najczęściej w 3., 4., sporadycznie w 2. dekadzie życia. Rozpoznania dokonuje się na podstawie danych z wywiadu oraz badania klinicznego, posiłkując się wwynikami badań obrazowych, którymi mogą być zdjęcie RTG w dwóch projekcjach (AP oraz osiowej), tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub badanie USG.

Głównym objawem FAI jest ból zlokalizowany w pachwinie, rzadziej z tyłu lub bocznie i/lub ograniczona ruchomość w stawie biodrowym. Objawy często nasilają się podczas wstawania po długim siedzeniu. Czasami staw biodrowy może przeskakiwać lub częściowo się zablokować z powodu uszkodzeń jego obrąbka. Co ważne, pacjenci zgłaszający się do lekarza z powodu FAI często nie mają historii urazowej.

Podstawą postępowania nieoperacyjnego konfliktu panewkowo-udowego jest modyfikacja aktywności życiowej, ze szczególnym uwzględnieniem unikania skrajnych ruchów w stawie biodrowym oraz przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Rezygnacja ze sportu wyczynowego jest często nieakceptowalna przez młodych pacjentów. Dla nich bardziej adekwatną formą terapii jest interwencja chirurgiczna. Polega ona głównie na zlikwidowaniu konfliktu, czyli usunięciu wystających fragmentów kostnych wchodzących ze sobą w konflikt.

Zapalenie kaletki stawu biodrowego

Najczęściej dochodzi do zapalenia kaletki przykrętarzowej stawu biodrowego, czego przyczyną może być uraz taki jak stłuczenie lub upadek na biodro, jak również przeciążenie mechaniczne spowodowane powtarzającymi się ruchami, nadmiernym naciskiem (np. podczas długiego stania) lub aktywnością sportową. Czynnikami predysponującymi są ponadto:

  • różna długość kończyn dolnych;
  • wzmożone napięcie tkanek miękkich (np. pasma biodrowo-piszczelowego);
  • choroby stawów (jak choroba zwyrodnieniowa czy RZS).

Główne objawy zapalenia kaletki przykrętarzowej stawu biodrowego to ból umiejscowiony po zewnętrznej stronie biodra, który nasila się przy ruchu i ucisku, a także może promieniować w dół nogi lub do pośladka. Co istotne, słabnie lub ulega całkowitemu zlikwidowaniu po przyjęciu leków przeciwzapalnych oraz odpoczynku. Leczenie opiera się głównie na wyciszeniu stanu zapalnego oraz wzmocnieniu obręczy biodrowej za pomocą indywidualnie dobranych ćwiczeń w gabinecie fizjoterapeuty. Doraźnie zastosować można chłodne okłady czy zabiegi takie jak krioterapia.

Urazy stawu biodrowego

Bolesne biodro może być również konsekwencją urazów w obrębie stawu biodrowego lub miednicy, takich jak:

  • złamanie szyjki kości udowej;
  • złamania trzonu kości udowej;
  • naderwanie lub zerwanie struktur mięśniowych (najczęściej części mięśnia pośladkowego lub mięśnia gruszkowatego);
  • uszkodzenie mechaniczne obrąbka stawu biodrowego;
  • uszkodzenie torebki stawu biodrowego.

Z reguły do takich urazów dochodzi w momencie upadku, wypadku komunikacyjnego, uprawiania sportów kontaktowych lub ekstremalnych. Każdy uraz może objawiać się nieco inaczej, jednak z reguły wszelkie występujące dolegliwości nasilają się w trakcie ruchu.

Urazy stawu biodrowego wymagają badań obrazowych, najczęściej RTG oraz rezonansu magnetycznego, po czym należy udać się do fizjoterapeuty, który wdroży wstępne postępowanie pourazowe. Niektóre uszkodzenia, takie jak na przykład złamania kości, wymagają unieruchomienia oraz konsultacji ortopedycznej.

Choroba Perthesa

Jałowe martwice kości stanowią zespół chorobowy manifestujący się obumieraniem tkanki kostnej oraz tkanki chrzęstnej bez udziału chorobotwórczych drobnoustrojów. Przykładem jest właśnie choroba Perthesa, czyli martwica typu Legga-Calvégo-Perthesa – martwica głowy i szyjki kości udowej. Etiologia choroby nie jest w pełni znana. Za jej przyczynę uważa się:

  • utrzymujące się przez dłuższy czas łagodne zapalenie stawu;
  • odpowiedź organizmu na chorobę układową;
  • miejscową reakcję chrząstki wzrostowej;
  • zaburzenia ukrwienia spowodowane zatorami, mikrourazami lub zaburzeniami hormonalnymi;
  • zaburzenia procesu krzepnięcia.

Początki choroby objawiają się dolegliwościami bólowymi o zmiennym nasileniu w obrębie pachwiny, a czasem kolana. Ból nasila się po wysiłku i ustępuje w spoczynku. Pojawia się ograniczenie ruchomości stawu biodrowego (rotacja wewnętrzna i odwodzenie, czasami także zginanie i/lub prostowanie). Dziecko zaczyna chodzić z usztywnionym biodrem z charakterystycznym objawem Trendelenburga. Następuje zanik mięśnia czworogłowego uda i mięśnia pośladkowego wielkiego. Jeżeli leczenie zachowawcze (fizjoterapia) nie przynosi efektów, podejmowana jest decyzja o leczeniu operacyjnym. Metody leczenia operacyjnego mają na celu poprawę panujących warunków biomechanicznych w stawie biodrowym oraz uzyskanie prawidłowego centrowania głowy kości udowej na dno panewki.

Bolące biodro – leczenie

Leczenie bolącego biodra zawsze powinno być dostosowane do przyczyny dolegliwości i poprzedzone szczegółową diagnostyką. Jedną ze skutecznych metod wspomagających terapię jest terapia manualna, która pozwala przywrócić prawidłową ruchomość stawu, zmniejszyć napięcie tkanek oraz poprawić ich ukrwienie. W praktyce klinicznej wykorzystuje się różne techniki, w tym mobilizację stawu biodrowego, prezentowaną na poniższym filmie. To bezpieczna metoda stosowana przez fizjoterapeutów, która (przy odpowiednich wskazaniach) może znacząco zmniejszyć ból i przyspieszyć powrót do pełnej sprawności.

Bolące biodro – suplementacja

Proces leczenia bolącego biodra można wspierać nie tylko poprzez odpowiednią rehabilitację i zalecenia lekarza, ale również przez właściwie dobraną suplementację. Substancje o udokumentowanym działaniu pomagają wzmacniać struktury stawowe, wspierać regenerację chrząstki stawowej oraz poprawiać elastyczność tkanek. W codziennej profilaktyce i terapii szczególnie warto zwrócić uwagę na:

  • kwas hialuronowy – wspiera prawidłowe nawilżenie i amortyzację stawu, zmniejszając ryzyko dalszych uszkodzeń;
  • kolagen – podstawowy budulec chrząstki stawowej i tkanki łącznej, niezbędny dla utrzymania sprawności aparatu ruchu;
  • witaminę D – wspiera mineralizację kości i prawidłową pracę mięśni, co ma kluczowe znaczenie w prewencji urazów i chorób zwyrodnieniowych.

Regularne stosowanie wyżej wymienionych składników w połączeniu z aktywnością fizyczną i opieką specjalistów stanowi skuteczne wsparcie dla zdrowia stawów biodrowych.

Pamiętaj! Jeśli zmagasz się z bólem biodra, umów się na konsultację z doświadczonym fizjoterapeutą. Specjalista oceni Twój stan, zaproponuje odpowiednią terapię i pomoże dobrać najlepsze metody wspomagania leczenia, aby szybciej wrócić do pełnej sprawności.

Umów wizytę w Centrum Fizjoterapeuty