Ból stawu skroniowo-żuchwowego jest częstym objawem wielu dysfunkcji tego stawu o charakterze zarówno ostrym, jak i przewlekłym. Może towarzyszyć temu nieprawidłowa ruchomość w tym stawie. Dysfunkcje układu ruchowego narządu żucia dotyczą coraz większej części populacji, w związku z czym powstają liczne metody eliminujące ten problem.

Ból stawu skroniowo-żuchwowego

Przyczyny dolegliwości bólowych w stawach skroniowo-żuchwowych

Przyczyny bólu w stawach skroniowo-żuchwowych mogą być różne. Wśród nich za przykład podaje się między innymi:

  • utratę zębów bocznych, co powoduje obniżenie wysokości zawarcia i zmianę położenia żuchwy;
  • zwiększone napięcie mięśni żucia;
  • dysfunkcje torebki stawowej;
  • urazy żuchwy;
  • zaburzenia postawy ciała;
  • zablokowanie stawu.

Lokalizacja procesu patologicznego względem torebki stawowej stała się podstawą klasyfikacji zaburzeń. Wyróżnia się schorzenia stawu skroniowo-żuchwowego wewnątrztorebkowe, torebkowe i pozatorebkowe. Patologie tego stawu dzieli się także na ostre, przewlekłe oraz o charakterze zwyrodnieniowym. Urazowe zapalenie stawów występuje wraz ze skurczem mięśni o ostrym przebiegu.

Ból w obrębie twarzoczaszki, mogący obejmować stawy skroniowo-żuchwowe może towarzyszyć chorobom takim jak:

  • neuralgia migrenowa;
  • neuralgia nerwu V lub IX;
  • migrena;
  • napadowy połowiczy ból twarzy;
  • odruchowa dystrofia współczulna twarzy.

Właśnie dlatego określenie przyczyny może być niekiedy skomplikowane. Należy ponadto wykluczyć rolę czynników psychologicznych i depresji. Zwykle ból stawu skroniowo-żuchwowego rozwija się na podłożu zapalnym lub w wyniku zablokowania.

Występowanie

Szacuje się, że zespół bólowy w dysfunkcjach skroniowo-żuchwowych występuje u około 12% populacji dorosłych, przy czym częściej u kobiet niż u mężczyzn. Zwykle pacjenci znajdują się w przedziale wiekowym 20-40 lat.

Objawy dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych

Najczęściej wszelkie patologie tych stawów objawiają się ograniczeniem ich ruchomości oraz wspomnianymi dolegliwościami bólowymi. Ból może być ostry (zwłaszcza w przypadku urazowych zapaleń stawów) lub tępy i przewlekły. Lokalizuje się w obrębie stawów, jednak rozprzestrzenia się z czasem na okoliczne mięśnie (skroniowy, żwacz, skrzydłowy boczny).

W efekcie dochodzi do bardzo nasilonych bólów głowy i przewlekłej migreny. Objawami współtowarzyszącymi są niekiedy:

  • zbaczanie żuchwy;
  • trzaski w okolicy stawu;
  • szumy w uszach;
  • bóle karku;
  • trudności przy otwieraniu ust;
  • uczucie ucisku odczuwane za oczami;
  • rozprzestrzenianie się bólu na mięśnie twarzy;
  • ograniczenie ruchów żuchwy.

Przyjmuje się, że fizjologicznie i przy prawidłowej ruchomości stawów skroniowo-żuchwowych człowiek jest w stanie otworzyć usta na szerokość 3 palców. Dodatkowo w badaniach palpacyjnych mięśni żucia można zlokalizować punkty spustowe bólu.

U osób zgrzytających zębami w nocy (bruksizm) typowe są poranne bóle stawów skroniowo-żuchwowych i okolicznych mięśni, które nasilają się podczas jedzenia. Jeśli pacjent zaciska zęby w ciągu dnia, ból może bardziej nasilać się wieczorem.

Ból stawu skroniowo-żuchwowego – leczenie

Leczenie bólu w stawach skroniowo-żuchwowych powinno być kompleksowe i obejmować:

  • farmakoterapię – doraźne zniesienie bólu za pomocą NLPZ;
  • fizjoterapię;
  • techniki relaksacyjne;
  • leczenie stomatologiczne lub ortodontyczne.

Fizjoterapia i techniki relaksacyjne

Proces leczenia fizjoterapeutycznego zakłada wielopłaszczyznowe oddziaływanie, nie tylko na struktury bezpośrednio związane z narządem żucia i stawami skroniowo-żuchwowymi, ale również mające z nim połączenie pośrednie poprzez układ mięśniowo-powięziowy. W związku z tym, program terapii powinien uwzględniać zabiegi zarówno w obrębie omawianego stawu, jak i likwidację zaburzeń kręgosłupa, nieprawidłowego ustawienia głowy i miednicy.

Postępowanie fizjoterapeutyczne obejmuje:

Masaż klasyczny mięśni żucia wykonuje się w pozycji spoczynkowej głowy przez około 5 minut. Może go wykonać także sam pacjent po przeszkoleniu (automasaż). Natomiast terapia punktów spustowych powinna obejmować punkty umiejscowione również na mięśniach szyi i obręczy barkowej. Z kolei techniki relaksacyjne obejmują przede wszystkim trening autogenny, poizometryczną relaksację mięśni i biofeedback celem zmiany zachowań parafunkcyjnych.

Ponadto należy wspomnieć o terapii manualnej, do wykonania której wskazaniami są zaburzenia czynnościowe ruchu w stawie, zaburzenia czynnościowe mięśni oraz bóle i zawroty głowy. Fizjoterapeuta wykonuje mobilizację, manipulację i ślizgi stawowe z niewielką prędkością i o wzrastającej amplitudzie w zablokowanym stawie. Kierunek ruchu zależy od kierunku zablokowania, a czas trwania takiego zabiegu wynosi średnio 20 minut.