Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego to współcześnie powszechna dolegliwość, która w dużej mierze wynika z trybu życia. Określa zjawisko, gdy jądro miażdżyste przemieszcza się poza swoją standardową, fizjologiczną lokalizację. Może w efekcie uciskać worek oponowy lub korzenie nerwowe.

Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego

Biomechanika kręgosłupa

Funkcjonalną jednostkę kręgosłupa stanowi tak zwany segment ruchowy, w skład którego wchodzą:

  • 2 sąsiadujące kręgi;
  • 2 stawy międzykręgowe;
  • krążek międzykręgowy;
  • pozostałe struktury łączące wyżej wspomniane struktury.

Przednia część segmentu odpowiada za dźwiganie ciężaru ciała, tylna zaś nadaje kierunek ruchom. Prawidłowe stosunki anatomiczne w jednostce ruchowej gwarantują odpowiednią przestrzeń dla swobodnego przesuwania się korzeni rdzeniowych i worka oponowego podczas ruchu kręgosłupa. Cały kręgosłup jest stabilizowany za pomocą mięśni i więzadeł. Stabilizację wewnętrzną zaś zapewnia ciśnienie wewnątrzkrążkowe.

Decydujące znaczenie w przenoszeniu sił i nacisków mają jednak jądra miażdżyste, na centrum których przypada oś ruchów pojedynczych kręgów. Jądro miażdżyste to półpłynny żel, zbudowany głównie z proteoglikanów, który rozchodzi się radialnie pod wpływem nacisku osiowego. Wysoka zawartość wody zapewnia tkance niską sztywność, przez co deformacje i rozkład przyłożonych obciążeń jest równomierny.

Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego

Większość zmian chorobowych kręgosłupa rozpoczyna się od zaburzenia fizjologicznych funkcji krążka międzykręgowego. Przyczyną jego uszkodzenia mogą być między innymi:

  • przewlekłe lub ostre przeciążenia kręgosłupa;
  • przebyty uraz;
  • zmiany wrodzone kręgosłupa, np. niedorozwój kręgów.

Uszkodzenie krążka międzykręgowego następuje częściej u osób starszych. Dlaczego? Otóż wraz z wiekiem spada jego sprężystość, następuje odwodnienie jądra miażdżystego i obniżenie wysokości krążka. Pierścień włóknisty wiotczeje. W efekcie następują:

  • zmniejszenie stabilności przestrzeni międzykręgowej;
  • zmiana napięcia więzadła podłużnego;
  • utrata właściwości amortyzujących krążka;
  • przemieszczenia w obrębie stawów międzykręgowych.

W miarę postępu procesu chorobowego tylna część pierścienia włóknistego podlega dalszym zmianom i ulega osłabieniu. W efekcie może pęknąć, czego skutkiem jest przemieszczenie fragmentów zwyrodniałego krążka i uwypuklenie ich w miejscu osłabienia więzadła podłużnego. Powstaje wypuklina jądra miażdżystego. Przepuklina jądra miażdżystego następuje zazwyczaj z boku od linii środkowej, ponieważ centralna część pierścienia jest wzmocniona najgrubszą i tym samym najsilniejszą częścią więzadła podłużnego tylnego.

Jak objawia się przepuklina kręgosłupa lędźwiowego?

Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego nie zawsze daje objawy. Jeśli jednak dojdzie do ucisku struktur okołokręgosłupowych, objawy znacznie obniżają jakość życia i powodują spory ból. Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego charakteryzuje się:

  • asymetrią miednicy;
  • zmniejszeniem przodopochylenia kości krzyżowej;
  • zmniejszeniem lordozy lędźwiowej;
  • zwyrodnieniami wytwórczymi stawów krzyżowo-biodrowych;
  • promieniującym, kłującym bólem, rwą kulszową, rwą udową.

Ból uzależniony jest od tego, w którym segmencie nastąpiła dyskopatia. Przepuklina na poziomie pomiędzy L4/L5 uciskać będzie w większym stopniu na korzeń L5 niż L4. Objawy z ucisku korzenia promieniują wzdłuż dermatomu i miotomu unerwianego z danego poziomu. Początkowo występują drętwienia mrowienia, zaburzenia czucia oraz bóle o charakterze piekącym, a w późniejszym okresie może dojść do zmniejszenia siły mięśni wskaźnikowych i osłabienia odruchów ścięgnistych z tych mięśni.

Przykładowo, w przypadku ucisku korzenia L4 ból schodzi boczną strona stawu kolanowego do kostki przyśrodkowej. Dermatom L5 obejmuje przednią część goleni, może wystąpić osłabienie odruchu z mięśnia piszczelowego tylnego. Z kolei przy ucisku S1 utrudnione jest wspięcie na palce, czemu towarzyszy osłabienie odruchu ze ścięgna Achillesa.

Leczenie przepukliny kręgosłupa lędźwiowego

Leczenie zależy od umiejscowienia i stopnia zaawansowania przepukliny. Przepuklina bardzo zaawansowana zazwyczaj wymaga leczenia operacyjnego. Metody chirurgiczne stosuje się wówczas, gdy przepuklina w dużym stopniu uciska na nerwy czy worek oponowy powodując ostre objawy neurologiczne, w tym nawet paraliż.

W przypadku mniej zaawansowanych przepuklin zawsze warto spróbować leczenia zachowawczego. Leczeniem przepukliny kręgosłupa lędźwiowego zajmuje się fizjoterapeuta. Podstawową metodą jest tu terapia manualna, czyli odpowiednia manipulacja stawami kręgosłupa oraz odległymi stawami, które mogą mieć wpływ na patologię (np. stawy krzyżowo-biodrowe). Na terapii warto zastosować również:

  • masaż tkanek głębokich, szczególnie przy zdiagnozowaniu dużego napięcia w obrębie mięśni i tkanek miękkich grzbietu;
  • terapię punktów spustowych;
  • kinesiotaping, jako metodę wspomagającą;
  • zabiegi fizykalne – w przypadku kręgosłupa dobrze sprawdza się ciepłolecznictwo.

Pacjent dostaje również zestaw ćwiczeń, które musi wykonywać regularnie w domu. Wyłącznie pełna współpraca ze strony pacjenta zapewni oczekiwane rezultaty. Otrzyma on również instruktaż dotyczący codziennych zachowań, np. w jaki sposób podnosić ciężary czy jak spać. Terapia zawsze musi być indywidualna i dopasowana do konkretnej postaci przepukliny.

Umów wizytę w Centrum Fizjoterapeuty