Sztywny staw skokowy po złamaniu kości podudzia, stępu lub śródstopia to częsta dolegliwość, wymagająca kompleksowej rehabilitacji. To właśnie od podjętych czynności fizjoterapeutycznych w dużej mierze zależy przyszła sprawność osoby poszkodowanej oraz czas powrotu do zdrowia. Z czego wynika sztywność stawu po złamaniu oraz jak sobie z nią radzić? Odpowiadamy na te i inne pytania na przykładzie jednego z naszych pacjentów, który doświadczył złamania trójkostkowego.

Sztywny staw skokowy po złamaniu

Unieruchomienie po operacji złamania trójkostkowego zewnętrznym dystraktorem stawu skokowego. Operacja miała na celu zwiększenie przestrzeni w stawie skokowym górnym i usunięcie osteofitów z powierzchni stawowych.

Sztywny staw skokowy po złamaniu – przyczyny

Sztywność stawu skokowego dotyczy głównie tych sytuacji, w których stopa wraz ze stawem skokowo-goleniowym umieszczona była w gipsie lub ortezie usztywniającej. Celem tych pomocy medycznych jest przede wszystkim zapewnienie stopie stabilności i odpowiedniej pozycji, niezbędnej do prawidłowego gojenia się tkanek. Usztywnienie eliminuje ryzyko przesunięcia się odłamów kości i ich błędnego zrośnięcia się, a także zmniejsza dolegliwości bólowe związane z poruszaniem uszkodzonymi tkankami.

Takie rozwiązanie ma pewne zalety, ale również negatywne konsekwencje. Jedną z nich jest osłabienie mięśni podudzia i stopy, a także utrzymująca się sztywność stawu skokowego wskutek kilkutygodniowego braku ruchu w pełnym zakresie.

Sztywny staw skokowy po złamaniu – objawy

Sztywność to inaczej utrudnione lub wręcz niemożliwe poruszanie stawem w pełnym zakresie jego ruchomości. Może powodować pewne dolegliwości bólowe, zwłaszcza przy przekraczaniu oporu końcowego, choć nierzadko sztywność pojawia się bez bólu. Niekiedy niemożliwe staje się nawet minimalne poruszanie stopą, co znacznie utrudnia chodzenie i przemieszczanie się. W zależności od czasu trwania unieruchomienia, pacjent może zauważyć zmniejszenie obwodów podudzia i stopy, co ma związek z pewnym zanikiem mięśni tych okolic.

Sztywny staw skokowy po złamaniu – fizjoterapia

Najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u fizjoterapeuty, który jest doświadczony oraz zajmuje się pacjentami urazowymi i ortopedycznymi, bezpośrednio po zdjęciu gipsu czy innego unieruchomienia. Im szybciej wdrożona zostanie terapia, tym sztywność będzie mniej utrwalona. Nie należy podejmować leczenia samodzielnie w domu, ponieważ mogłoby dojść do ponownego uszkodzenia struktur (także tkanek miękkich), które po urazie i unieruchomieniu są wyjątkowo osłabione i wrażliwe.

Terapia manualna

Podstawą każdej wizyty jest indywidualnie dobrana terapia manualna, np. metodą Kaltenborn-Evjenth, która nastawiona jest właśnie na eliminowanie przykurczy i sztywności stawów, a także stopniowe i bezpieczne dla pacjenta zwiększanie zakresu ruchomości. Na początku fizjoterapeuta opracowuje tkanki miękkie, aby delikatnie je rozluźnić i przygotować do działania. W tym celu może wykorzystać techniki masażu funkcyjnego, masażu poprzecznego lub masażu tkanek głębokich. Następnie przechodzi do technik stawowych, które mogą być wykonywane zarówno w sposób bierny, jak i z aktywacją mięśni pacjenta. Począwszy od trakcji, kończąc na mobilizacjach stawowych.

Inne techniki fizjoterapeutyczne

Uzupełnieniem powyższych metod są między innymi:

Aplikację kinesiotapingu nakłada się na zakończenie wizyty, aby utrzymać efekt terapeutyczny, ustabilizować stopę w odpowiedniej pozycji oraz rozluźnić tkanki miękkie. Dzięki aplikacji pacjent czuje się pewniej, poprawia się krążenie krwi i limfy, zaś staw skokowo-goleniowy stabilnie zachowuje pozycję podczas chodzenia czy ćwiczeń.

Ćwiczenia

Sztywny staw skokowy po złamaniu wymaga wdrożenia zestawu odpowiednich ćwiczeń. Ćwiczenia zawsze dobierane są do aktualnych możliwości pacjenta oraz jego stanu zdrowia i oczekiwań. Rehabilitacja rozpoczyna się ćwiczeniami w niewielkim zakresie ruchomości, mają one przygotować pacjenta do przywrócenia cech prawidłowego chodu. Mogą to być np.:

  • turlanie piłeczki stopą w przód i w tył;
  • zginanie, prostowanie, odwodzenie i przywodzenie stopy w aktualnym, maksymalnym zakresie ruchomości;
  • przesuwanie stopy po ścianie w leżeniu tyłem z kolanami wyjściowo ugiętymi do kąta 90 stopni;
  • próby stawania na palce i na pięty.

Dodatkowo ważne są ćwiczenia propriocepcji, równowagi i koordynacji. Dobrze sprawdzają się:

  • chodzenie boso po piasku, trawie lub nierównej powierzchni;
  • utrzymywanie równowagi na poduszce sensorycznej, początkowo stojąc na obu stopach, później zaś tylko na jednej;
  • chodzenie drobnymi kroczkami po wyznaczonej linii;
  • „jaskółka” – utrzymanie pochylonej pozycji jednonóż.

Powyżej wymieniono przykłady ćwiczeń, które zawsze muszą być dobrane indywidualnie do aktualnego stanu pacjenta i jego możliwości. Ćwiczenia progresuje się wraz z postępami. Po każdej wizycie u fizjoterapeuty pacjent zawsze dostaje zestaw ćwiczeń do domu, które powinien wykonywać codziennie, w zależności od zaleceń. Należy pamiętać, że same ćwiczenia bez terapii manualnej i metod uzupełniających, nie przyniosą spektakularnych efektów. Konieczne jest kompleksowe podejście do urazu i skutków jakie wywołał.

Suplementacja

Zarówno kości, jak i stawy, więzadła, mięśnie czy wszystkie inne tkanki miękkie, zbudowane są z kolagenu. To białko strukturalne odpowiadające za wytrzymałość i sprężystość tych struktur. Właśnie dlatego osobom po urazach i kontuzjach szczególnie zaleca się rozpoczęcie suplementacji kolagenu. Regularne picie kolagenu pozwoli na szybszą regenerację uszkodzonych tkanek, a więc i szybszy powrót do pełnej sprawności.

Wizyta u fizjoterapeuty