Niestabilność stawu skokowego to problem występujący niezależnie od wieku czy płci, choć częściej dotyczy kobiet ze względu na bardziej elastyczne tkanki. Przeważnie pojawia się bezpośrednio po skręceniu stawu skokowego, choć może mieć charakter przewlekłe i nawracający. Należy wiedzieć, że każde skręcenie stawu pozostawia tendencję do utraty stabilności w przyszłości, dlatego tak ważne jest podjęcie fizjoterapii.
Niestabilność stawu skokowego – przyczyny
Stabilność stawu skokowo-goleniowego utrzymywana jest między innymi przez silne i wytrzymałe więzadła. Do więzadeł kompleksu bocznego zaliczamy:
- skokowo-strzałkowe przednie (ATFL);
- skokowo-strzałkowe tylne (PTFL);
- piętowo-strzałkowe (CFL).
Kompleks boczny stawu skokowo-piętowego stanowią natomiast:
- więzadło piętowo-strzałkowe;
- więzadło skokowo-piętowe boczne (LTCL);
- dolny troczek ścięgien mięśni prostowników palców;
- więzadło skokowo-piętowe międzykostne.
Do niestabilności stawu skokowego najczęściej dochodzi wskutek uszkodzenia powyższych struktur, co z kolei bywa konsekwencją skręcenia lub zwichnięcia stawu skokowego. Czynnikami ryzyka niestabilności są ponadto:
- źle leczone urazy stopy i stawu skokowego;
- nadwaga lub otyłość;
- choroby tkanki łącznej przebiegające z uogólnioną wiotkością;
- zaburzenia osi stawu skokowo-goleniowego, np. wskutek wad postawy (takich jak kolana koślawe, kolana szpotawe, końska stopa);
- wcześniejsze skręcenia stawu skokowego;
- zaburzenia propriocepcji;
- osłabienie mięśni strzałkowych.
Należy wiedzieć, że skręcenie stawu skokowo-goleniowego jest najczęstszym urazem ortopedycznym i stanowi około 25 % wszystkich urazów układu ruchu. W nawet do 15% przypadków skręceń dochodzi do całkowitego zerwania więzadła ATFL, a pomimo leczenia w ponad połowie przypadków dochodzi do utrwalenia dolegliwości pod postacią przewlekłej niestabilności stawu. Prowadzi ona do kolejnych, nawracających urazów skrętnych. Do rozwoju niestabilności funkcjonalnej dochodzi z powodu zniszczenia stawowych mechanoreceptorów w uszkodzonych wcześniej więzadłach.
Niestabilność stawu skokowego – objawy
Niestabilność stawu skokowego opisywana jest jako uczucie braku pełnej kontroli nad pozycją stopy podczas stania lub dowolnej aktywności fizycznej. Pacjent odczuwa „uciekanie stopy” w stawie skokowym, ma poczucie jej niestabilności. Może dochodzić do bezwiednej rotacji stopy, zwłaszcza podczas chodzenia po nierównym terenie. Jeśli wskutek niestabilności stawu dojdzie do skręcenia, mogą pojawić się objawy takie jak:
- zaczerwienienie;
- ból o różnej intensywności pojawiający się podczas obciążania stopy i ruchów stopą;
- obrzęk;
- zasinienie okolicy kostki bocznej lub kostki przyśrodkowego;
- tkliwość palpacyjna.
Pacjent z niestabilnością stawu skokowego ma tendencję do nawracających urazów tego stawu, jak również miewa problemy ze stawami kolanowymi. Wszystko przez to, że niestabilna stopa zaburza fizjologiczną biomechanikę osi ciała.
Niestabilność stawu skokowego – diagnostyka
Niestabilność stawu skokowego można podejrzewać na podstawie testu szuflady przedniej. Ocenia się wysunięcie do przodu bloczka kości skokowej w stosunku do przedniej krawędzi powierzchni stawowej kości piszczelowej. W tym celu pacjent kładzie się na plecach i ugina badaną kończynę dolną. Fizjoterapeuta chwyta w obie dłonie stopę i dolną część goleni, następnie próbuje przemieścić stopę ku przodowi przy jednoczesnym unieruchamianiu goleni. Jeśli kość skokowa przemieszcza się ponad 5 mm mówimy o dodatnim teście. Identyczny test ma miejsce w przypadku oceny niestabilności tylnej, wystarczy zamienić element poruszający się i element stabilny w badaniu.
Aby mieć pewność stopnia i obszaru uszkodzeń tkanek, warto wykonać tomografię komputerową stawu skokowego. Można wykonać RTG, jednak jego rzetelność w tym przypadku nie będzie tak wysoka. RTG ukazuje bowiem przede wszystkim tkanki twarde, a przy niestabilności miejsce ma uszkodzenie tkanek miękkich.
Niestabilność stawu skokowego – leczenie
Leczenie zależy od przyczyny i obrazu klinicznego. Jeśli na wizytę u fizjoterapeuty zgłasza się pacjent po skręceniu stawu skokowego, wdraża się terapię manualną i ćwiczenia mające na celu zmaksymalizowanie stabilności. Zaleca się również jako wspomaganie terapii głównej kinesiotaping, suche igłowanie, terapię punktów spustowych oraz przede wszystkim indywidualnie dobrany plan treningowy. Obejmuje on ćwiczenia propriocepcji, równowagi i koordynacji. Gojenie uszkodzonych struktur ma swoją dynamikę zmian, które można podzielić na fazę zapalną, bezpośrednio po urazie, fazę proliferacji, a także fazę dojrzewania. Schemat rehabilitacji powinien więc naśladować te zmiany tak, aby stopień obciążenia uszkodzonych struktur nie działał niszcząco na tworzącą się bliznę, a stymulował prawidłowe jej kształtowanie. Rehabilitacja powinna zacząć się od dnia urazu i trwać aż do uzyskania bezbolesnego chodu i możliwości ponownego podjęcia uprawiania sportu.
Fizjoterapia jest podstawową metodą leczenia także niestabilności nawracającej, czyli takiej, która pojawia się po wcześniejszych kontuzjach, a nie tylko bezpośrednio po bieżącym skręceniu stawu skokowego. Opiera się ona głównie na ćwiczeniach. Obejmuje jednak dodatkowo korekcję ewentualnych wad postawy (np. stawów kolanowych), jeśli mają one wpływ na występowanie niestabilności.
Zostaw komentarz