Zwichnięcie stawu łokciowego to częsty uraz ortopedyczny, do którego wystąpienia najczęściej dochodzi jednak podczas aktywności fizycznej. Może powstawać zarówno z mechanizmu pośredniego, jak i bezpośredniego. Szacuje się, że stanowi 20-25% wszystkich zwichnięć w obrębie kończyny górnej, często współtowarzysząc złamaniom. W powrocie do pełnej sprawności ważne są odpowiednia repozycja stawu oraz kompleksowa rehabilitacja.

Zwichnięcie stawu łokciowego

Ryc.1. Zdjęcie RTG jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty po zwichnięciu stawu łokciowego.

Zwichnięcie stawu łokciowego – przyczyny

Do zwichnięcia stawu łokciowego zazwyczaj dochodzi podczas upadku na wyciągniętą rękę. Wzdłuż osi długiej wyprostowanej kończyny przenoszone są znaczne siły, które rozrywają tkanki po stronie przyśrodkowej stawu, zgniatając jednocześnie jego boczną część. Temu pośredniemu mechanizmowi sprzyja jednopłaszczyznowa czynność stawu łokciowego (o długiej dźwigni ramienia i przedramienia) oraz fizjologiczna koślawość stawu.

Zwichnięcie stawu łokciowego – objawy

Wyróżniamy następujące rodzaje zwichnięć stawu łokciowego:

  • bliższych nasad obu kości przedramienia – tylne, przednie, boczne, przyśrodkowe lub rozbieżne;
  • izolowane bliższej nasady kości łokciowej – przednie i tylne;
  • nawracające;
  • zestarzałe.

Objawy są charakterystyczne jak w przypadku każdego innego rodzaju zwichnięcia. Obserwuje się zniekształcenie obrysu stawu wskutek wypadnięcia głowy stawowej z jej panewki. Pojawia się bardzo silny ból i niemożność wykonania jakiegokolwiek ruchu w łokciu. Przy zwichnięciach tylnych widać wyraźne wystawanie wyrostka łokciowego, przy czym cała kończyna górna ustawia się w zgięciu. Ból i brak ruchomości w stawie to nie jedyne objawy. Pojawia się zaczerwienienie i obrzęk, a jeśli jednocześnie nastąpiło uszkodzenie struktur nerwowych dochodzi także drętwienie, mrowienie czy brak czucia przedramienia i dłoni.

Poważnymi powikłaniami zwichnięcia stawu łokciowego są:

  • złamanie kości (najczęściej wyrostka łokciowego, wyrostka dziobiastego, głowy kości promieniowej lub dalszego końca kości ramiennej);
  • uszkodzenie nerwu łokciowego lub nerwu pośrodkowego;
  • uszkodzenie tętnicy ramiennej lub promieniowej.

Zwichnięcie stawu łokciowego – diagnostyka

Złotym standardem diagnostyki zwichnięć jest wykonanie RTG lub (aby uzyskać jeszcze dokładniejszy obraz) tomografii komputerowej (TK). Dzięki TK jesteśmy w stanie szczegółowo uwidocznić dodatkowo struktury miękkie (np. więzadła), które również są uszkodzone w przypadku zwichnięć.

Zwichnięcie stawu łokciowego – leczenie

Leczenie zachowawcze polega na nastawieniu i unieruchomieniu stawu łokciowego. W znieczuleniu miejscowym, po zastosowaniu wyciągu wzdłuż osi kończyny, zgina się staw łokciowy do kąta 90°, spychając jednocześnie przedramię do przodu przy zwichnięciach tylnych lub do tyłu przy zwichnięciach przednich. Po nastawieniu stawu ponownie wykonuje się zdjęcie RTG, aby ocenić nowe ustawienie łokcia. Dodatkowo należy zbadać ukrwienie i unerwienie całej kończyny górnej, aby się przekonać czy podczas nastawiania nie doszło do uszkodzenia struktur naczyniowych lub nerwowych. Prawidłowo ustawiony staw umieszcza się w unieruchomieniu na 2-3 tygodnie (nieco dłużej przy złamaniach i powikłaniach zwichnięć).

Leczenie operacyjne konieczne jest w przypadku uszkodzenia więzadeł pobocznych z niestabilnością stawu łokciowego, uszkodzeń nerwów i naczyń, jak również zwichnięć powikłanych. Współcześnie w większości przypadków rokowania są dobre.

Bez względu na rodzaj zwichnięcia oraz sposób nastawienia stawu, kluczowa w powrocie do pełnej sprawności jest rehabilitacja. W pewnym stopniu prowadzi się ją już od pierwszych dni po urazie. Ćwiczenia obejmują wówczas drugą kończynę górną i części ciała z pominięciem urazowej kończyny górnej, aby zmniejszyć ryzyko zakrzepicy i poprawić krążenie, co wpływa pozytywnie na gojenie się tkanek. Uzupełniająco, w celu przyśpieszenia regeneracji można stosować kolagen, który wpływa na jakość i wytrzymałość gojących się tkanek. Po zdjęciu unieruchomienia należy udać się na wizytę u fizjoterapeuty, który zajmie się kontynuowaniem rehabilitacji. Trwa ona średnio 8-12 tygodni (lub dłużej, gdy wykonywana była operacja). Polega na przywróceniu pełnej ruchomości w stawie łokciowym, a także na wzmocnieniu okolicznych mięśni, aby w przyszłości nie dochodziło do nawykowych zwichnięć.

Wśród zalecanych metod fizjoterapeutycznych wyróżnia się terapię manualną (np. metodą Kaltenborn-Evjenth), która poprawia zakresu ruchomości i wpływa na zmniejszanie bólu, masaż tkanek głębokich i masaż funkcyjny (zmniejsza napięcia mięśni i powięzi), kinesiotaping (wsparcie terapii właściwej i stabilizacji stawu) oraz indywidualnie dobrane ćwiczenia. Ramy czasowe poszczególnych etapów rehabilitacji zależą od wielu składowych, w tym od osobistych predyspozycji pacjenta.

Umów wizytę w Centrum Fizjoterapeuty