Złamanie kostki bocznej

Złamanie kostki bocznej to uraz, który może dotknąć każdego człowieka. Najczęściej wiąże się z upadkiem, wypadkiem komunikacyjnym czy kontuzją sportową. Uraz ten rokuje dobrze, należy jednak szybko zdiagnozować złamanie, a po zdjęciu unieruchomienia od razu rozpocząć rehabilitację.

Rodzaje złamania kostki bocznej

W zależności od położenia szpary złamania kostki bocznej w stosunku do więzozrostu piszczelowo-strzałkowego u osób dorosłych wyróżnia się 3 podstawowe typy złamania kostki bocznej:

• poniżej więzozrostu piszczelowo-strzałkowego;
• na poziomie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego (u połowy pacjentów z takim złamaniem dochodzi do uszkodzenia więzozrostu);
• powyżej więzozrostu piszczelowo-strzałkowego (u wszystkich pacjentów z takim złamaniem dochodzi do uszkodzenia więzozrostu).

Urazy w obrębie stopy i stawu skokowego są bardzo powszechne. Wymagają dokładnej diagnostyki i szybkiego leczenia. Kostka boczna i więzozrost piszczelowo-strzałkowy mają bowiem podstawowe znaczenie dla stabilności stawu skokowego. Nawet niewielka niezborność lub niestabilność w stawie skokowym górnym może prowadzić do rozwoju artrozy.

Jak objawia się złamanie kostki bocznej?

Złamaniom kostki bocznej towarzyszą objawy:

• bolesności szczytu kostki;
• niestabilności w widełkach stawu skokowego w płaszczyźnie czołowej;
• stanu zapalnego, zwykle obrzęk i zaczerwienienie.

Poszkodowany nie jest w stanie obciążyć stopy, co powoduje trudności w poruszaniu się. Badając uszkodzenie warto zwrócić uwagę na stan więzadła trójgraniastego po stronie przyśrodkowej, ponieważ przy złamaniach na poziomie i powyżej poziomu więzozrostu często także ono jest uszkodzone. Należy zróżnicować złamanie kostki bocznej ze skręceniami i zwichnięciami w obrębie stawu skokowego.

Złamanie kostki bocznej bez uszkodzenia więzozrostu – rehabilitacja

Leczenie zależy od rozległości uszkodzenia oraz tego, czy złamanie uległo przemieszczeniu. Zwykle złamania kostki bocznej odbywają się bez przemieszczenia. Lekarz umieszcza stopę w longecie gipsowej, zwykle na okres 4-5 tygodni. Już w tym czasie należy stopniowo rozpocząć ćwiczenia. Wprowadza się ćwiczenia izometryczne mięśni kończyny dolnej, w tym mięśni trójgłowych łydek, mięśni czworogłowych i mięśni pośladkowych. Pacjent musi zostać nauczony poruszania się o kulach.

Etap wczesny

Po zdjęciu gipsu i ocenie rentgenowskiej wyników leczenia, jeśli doszło do pełnego zrostu, można rozpocząć rehabilitację mającą na celu szybki powrót pacjenta do zdrowia i sprawności. Przede wszystkim dąży się do przywrócenia pełnej ruchomości w stawie skokowym – po zdjęciu gipsu staw ten będzie nieruchomy. W tym celu można zastosować kombinację metod:

• masaż tkanek głębokich i masaż funkcjonalny – mięśni goleni i tylnej strony uda nogi kontuzjowanej, ale także nogi zdrowej, która była w ciągu ostatnich kilku tygodni mocno obciążana;
• poizometryczna relaksacja mięśni – mięśni podudzia kończyny kontuzjowanej;
• flossing – celem rozluźnienia mięśniowo-powięziowego;
• terapia manualna skupiającą się na pogłębieniu ruchu w stawie skokowym;
• igłoterapia, pinoterapia.

Nie należy zapominać o elementach rozluźniania kończyny dolnej zdrowej. Pod koniec wizyty można zastosować kinesiotaping, szczególnie jeśli zauważa się pewną niestabilność w stawie. Należy poinstruować pacjenta w jaki sposób powinien obciążać nogę po urazie oraz jakie ćwiczenia musi wykonywać w domu. Wizyty w tym okresie leczenia odbywają się zazwyczaj 2 razy w tygodniu, wraz z powrotem do zdrowia ilość tą zmniejsza się do 1 wizyty w tygodniu.

Etap późniejszy

Gdy pacjent odzyskuje ruchomość można skupić się na wzmacnianiu mięśni stopy i podudzia oraz stopniowym obciążaniu tej nogi. Tutaj najistotniejsza jest kinezyterapia, czyli odpowiednio dobrane ćwiczenia czynne, samowspomagane i z obciążeniem. Dobrze sprawdzają się ćwiczenia z wykorzystaniem dysku sensomotorycznego, rozciągliwych taśm czy stopnia. Ważne jest również wprowadzenie ćwiczeń równoważnych – najpierw w staniu na obu nogach, później w staniu na nodze kontuzjowanej, a także stopniowo ćwiczeń skocznościowych. Ćwiczenia dobiera się indywidualnie, biorąc pod uwagę sprawność pacjenta oraz postępy w rehabilitacji.

Fizykoterapia

Po złamaniu kostki bocznej goleni bez uszkodzenia więzozrostu piszczelowo-strzałkowego można wspomagać się fizykoterapią, nie powinna być to jednak główna metoda terapeutyczna. Już mając nogę w gipsie można wykonywać zabiegi magnetoterapii, która przyspiesza gojenie się tego typu urazów. Po zdjęciu gipsu pomocne są: laseroterapia, ultradźwięki czy prądy interferencyjne (elektrody umieszczane w obrębie podudzia).

Rokowania

Złamanie kostki bocznej bez uszkodzenia więzozrostu piszczelowo-strzałkowego rokuje dobrze. Przy odpowiedniej rehabilitacji i przestrzeganiu wszelkich zasad leczenia pacjent w krótkim czasie może wrócić do pełnej sprawności, a nawet do uprawiania sportu. Należy jednak przestrzegać go, że rozpoczynanie aktywności fizycznych wymaga dobrej rozgrzewki, między innymi celowanej na stawy skokowe.