Uszkodzenie obu łąkotek może pojawić się zarówno w mechanizmie urazowym, jak i po długotrwałych przeciążeniach (proces degeneracyjny, czyli zwyrodnieniowy). Te niezwykle istotne struktury znajdują się w stawach kolanowych, pomiędzy kością udową, a kością piszczelową. Urazy i degeneracje łąkotek mogą niekiedy nie dawać żadnych dolegliwości, a mimo tego mogą wymagać zaopatrzenia chirurgicznego. Dlatego każdy przypadek warto omówić indywidualnie z doświadczonym chirurgiem ortopedą.
Co to są łąkotki?
W stawie kolanowym u każdego człowieka wyróżnić można 2 łąkotki – boczną oraz przyśrodkową. Są one silnymi, bardzo wytrzymałymi na obciążenia strukturami chrzęstnymi, których główną rolą jest stabilizacja i amortyzacja wstrząsów w kolanach. Innymi słowy podczas każdego stawianego kroku kość udowa „odbija” się od łąkotek (które obrazowo porównać można do poduszeczek), a nie od chrząstki kości piszczelowej. W momencie, w którym zabraknie łąkotek (np. zostaną zniszczone chorobą lub usunięte w trakcie meniscektomii), w stawie kolanowym obserwuje się stykanie się kości udowej i kości piszczelowej, co z dłuższej perspektywie czasu prowadzi do powstawania zmian zwyrodnieniowych i uszkodzeń chrząstki stawowej kolana.
Jak wspomniano wcześniej, uszkodzenia łąkotek bardzo często nie bolą i w związku z tym pacjent może przez wiele lat chodzić z pęknięciami w jej przebiegu, nawet o tym nie wiedząc. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnostyka (rezonans magnetyczny) po wszelkich urazach kolana, aby jak najszybciej wychwycić ewentualne patologie. Dzieje się tak, ponieważ łąkotki są bardzo słabo unerwione. Ból pojawia się w momencie, gdy chodzimy z uszkodzeniem tak długo, że fragment łąkotki zaczyna drażnić inne, okoliczne, dobrze unerwione struktury, np. chrząstkę stawową lub torebkę stawową. Wówczas może być jednak za późno na mało inwazyjne leczenie.
Ciekawostką jest, że łąkotka przyśrodkowa uszkadza się wielokrotnie częściej, niż łąkotka boczna, ponieważ ma mniejszą ruchomość – jest połączona z torebką stawową i więzadłem pobocznym przyśrodkowym (MCL) stawu kolanowego. Tym samym wszelkie ruchy skrętne, w których torebka jest pociągana, bezpośrednio oddziałują na kondycję łąkotki przyśrodkowej. Łąkotka boczna jest bardziej ruchoma, luźniej związana z otaczającymi strukturami. Nie wykazuje więc tak dużej podatności na uszkodzenia.
Uszkodzenie obu łąkotek – przyczyny
W niektórych przypadkach może dojść do uszkodzenia obu łąkotek jednocześnie, nie jest to jednak bardzo częste zjawisko. Głównym czynnikiem ryzyka jest bardzo silny uraz skrętny kolana lub taki, w przebiegu którego dochodzi do „przeprostowania” stawu kolanowego. Mechanizm urazu obejmuje wówczas nagły obrót tułowia przy ustabilizowanej stopie, wskutek czego dochodzi do silnego skrętu kolana. Jednocześnie nierzadko obserwuje się wówczas naruszenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL).
Innym mechanizmem uszkadzającym obie łąkotki w stawie kolanowym jest ich degeneracja, czyli rozwijający się na przestrzeni czasu proces zwyrodnieniowy. Dlatego uszkodzenia łąkotki bocznej i przyśrodkowej są częste u osób starszych, zwłaszcza przy większej masie ciała. Do degeneracji łąkotek może jednak dojść także w sytuacji, w której łąkotka przyśrodkowa zostanie uszkodzona, pacjent o tym nie wie i przez wiele lat chodzi z takim uszkodzeniem. Wówczas rolę łąkotki przyśrodkowej przejmuje po części ta boczna, która uszkadza się w przebiegu wielokrotnych mikroprzeciążeń.
Uszkodzenie obu łąkotek – objawy
Uszkodzenie obu łąkotek może przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza jeśli jest to problem degeneracyjny, a same uszkodzenia raczej niewielkie (nie dochodzi do drażnienia tkanek kolana elementami łąkotek). Pourazowo natomiast pojawia się klasyczny zestaw objawów:
- zaczerwienienie kolana;
- sztywność kolana podczas prostowania i zginania;
- obrzęk kolana;
- ból kolana – często lokalizacja dolegliwości bólowych wskazuje na uszkodzoną łąkotkę (z boku kolana przy łąkotce bocznej, po stronie przyśrodkowej przy łąkotce przyśrodkowej).
Przy uszkodzeniach przewlekłych charakterystyczne są:
- sztywność stawu kolanowego po dłuższym chodzeniu;
- tzw. kolano kinomana – uczucie sztywności, bólu, dyskomfortu podczas dłuższego siedzenia;
- klikanie w stawie, uczucie przeskakiwania (przy uszkodzeniach niestabilnych);
- ból o charakterze tępym, rozlanym, obejmujący cały staw kolanowy.
Obraz kliniczny może zmieniać się, gdy dojdzie do podrażnienia i uszkodzenia chrząstki stawowej. Wówczas tworzą się zwyrodnienia, a więc dolegliwości będą typowe dla choroby zwyrodnieniowej stawów. Im dłużej pacjent chodzi z uszkodzeniem obu łąkotek, tym trudniejsze i dłuższe staje się późniejsze leczenie.
Uszkodzenie obu łąkotek – diagnostyka
Złotym standardem diagnostyki uszkodzeń łąkotek jest rezonans magnetyczny. Widać na nim z dużą dokładnością lokalizację, rodzaj, wielkość uszkodzenia łąkotki, ale także stan więzadeł, kości, mięśni, chrząstki stawowej, rzepki. Tym samym można precyzyjnie ustalić dalsze postępowanie. RTG nie ma zastosowania przy urazach łąkotkowych i innych tkanek miękkich.
W celu postawienia wstępnej diagnostyki, fizjoterapeuta może przeprowadzić na pacjencie odpowiednie testy funkcjonalne. Do najczęściej wykonywanych zalicza się:
1. Test Apleya:
2. Objaw Childressa:
3. Test McMurraya.
Uszkodzenie obu łąkotek – leczenie
W większości przypadków przy uszkodzeniu obu łąkotek stosuje się leczenie operacyjne. Polega ono na zszyciu pęknięć, po czym pacjent zostaje poinformowany o konieczności odciążania kończyny dolnej przez 6 tygodni (chodzenie o kulach), aby nici mogły stabilnie zrosnąć się z łąkotką. W tym czasie prowadzona jest rehabilitacja ruchowa, która zwiększa swoją intensywność po odrzuceniu kul ortopedycznych. Nie ma jednak jednego schematu postępowania przy uszkodzeniach łąkotek. Dobór ćwiczeń, zakresu ruchu stawu kolanowego i wszystkich innych metod zależy od liczby użytych szwów, rodzaju uszkodzenia łąkotki, rodzaju szwów i wielu innych czynników. Z reguły pacjent potrzebuje 5-6 miesięcy, aby przywrócić nodze pełną sprawność.
Zostaw komentarz